Strona główna Inne Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania podatkowe – najciekawsze orzeczenia (cz. 2)

Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania podatkowe – najciekawsze orzeczenia (cz. 2)

1298
PODZIEL SIĘ

W jednym z ostatnich artykułów była mowa o zasadach odpowiedzialności członków zarządu spółki z o.o. za zaległości podatkowe podmiotu.

Dzisiaj czas na kilka orzeczeń sądowych tj. konkretnie orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, których celem jest przybliżenie zasad tej odpowiedzialności:

  • „1. Odpowiedzialność członka zarządu za zaległości podatkowe spółki ma charakter obiektywny, tj. zależy od okoliczności określonych w ustawie. Do tych okoliczności zalicza się przedział czasu, w którym członek zarządu pełnił funkcję, kwestia bezskuteczności egzekucji i niezłożenie wniosku w odpowiednim czasie. 2. Podjęcie decyzji o pełnieniu funkcji członka zarządu jest równoznaczne z obowiązkiem pełnienia tej funkcji, a to z kolei rodzi obowiązek interesowania się sprawami spółki. Bierność w zakresie pełnienia obowiązków nie zwalnia z tej odpowiedzialności. 3. Kwestie porozumiewania się między wspólnikami i ich ewentualne wzajemne animozje nie mają znaczenia przy przypisaniu odpowiedzialności. Przepis art. 116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (j. t. Dz. U 2012, poz. 749) ma charakter ochronny wobec wierzycieli spółki. Gdyby sądy przyjmowały, że spory między członkami zarządu mają wpływ na ich odpowiedzialność – ochrona wierzycieli byłaby iluzoryczna” – z wyroku NSA z dnia 26.08.2014 r. II FSK 2260/12,
  • „1. Wydanie decyzji o odpowiedzialności członka zarządu wymaga wykazania zarówno przesłanek pozytywnych tej odpowiedzialności, jak również wykazania, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki wyłączające tę odpowiedzialność, tzw. przesłanki egzoneracyjne. Przesłankami pozytywnymi są: pełnienie funkcji członka zarządu w czasie, gdy powstała zaległość podatkowa spółki oraz bezskuteczność egzekucji z majątku spółki. Do przesłanek uwalniających od odpowiedzialności należą natomiast: zgłoszenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego bądź brak winy w niezgłoszeniu tych wniosków oraz wskazanie mienia spółki umożliwiającego zaspokojenie znacznej części zaległości podatkowych. 2. Dla stwierdzenia bezskuteczności egzekucji niezbędne jest wykazanie przez wierzyciela zastosowania środków egzekucyjnych skierowanych do całego majątku dłużnika. Bezskuteczność egzekucji w rozumieniu art. 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) oznacza sytuację, w której nie ma jakichkolwiek wątpliwości, że nie zachodzi żadna możliwość zaspokojenia egzekwowanej wierzytelności z jakiejkolwiek części majątku spółki. Bezskuteczność egzekucji rozumiana jest przy tym jako niemożność uzyskania zaspokojenia z całego majątku spółki, a nie tylko z pewnych jego składników. Takie stwierdzenie jest możliwe jednak nie tylko wówczas, gdy egzekucja prowadzona była do całego majątku spółki i nie dała rezultatu, lecz także, gdy egzekucja ze znanego organowi podatkowemu (wierzycielowi) majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a odpowiedzialni członkowie zarządu nie wskazali w postępowaniu egzekucyjnym na inne mienie spółki, z którego egzekucja umożliwiała zaspokojenie tych zaległości w znacznej części. Jednocześnie stwierdzenie przez organ podatkowy bezskuteczności egzekucji, o której mowa w art. 116 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa, powinno być dokonane po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego. Stwierdzenie bezskuteczności egzekucji ustala się na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu. 3. Cechą charakteryzującą odpowiedzialność osób trzecich jest to, iż odpowiadają one za cudzy dług. Jest to bowiem odpowiedzialność gwarancyjna i zabezpieczająca należności publicznoprawne przed unikaniem tej odpowiedzialności przez m.in. podatników, płatników, inkasentów. Ma ona więc charakter zastępczy, subsydiarny wobec pierwotnej odpowiedzialności samych zobowiązanych z tytułu uiszczenia należności publicznoprawnych. Nie bez znaczenia dla tej odpowiedzialności są także obowiązki wierzyciela podatkowego, który w pierwszej kolejności powinien dochodzić swych roszczeń i to niezwłocznie od zobowiązanego podmiotu. Powinien on także wykorzystać wszystkie niezbędne instrumenty dla dochodzenia swych należności od pierwotnie zobowiązanego, co wynika z zapisu o konieczności stwierdzenia bezskuteczności egzekucji, jako warunku sine qua non przeniesienia odpowiedzialności podatkowej na osobę trzecią. Należy w tym miejscu wskazać na wyrażoną w art. 6 § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1619 ze zm.) zasadę obligatoryjnego podejmowania i prowadzenia egzekucji, której bezpośrednim adresatem jest wierzyciel podatkowy. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, w razie uchylania się zobowiązanego od wykonania obowiązku, wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych. Wynika stąd nakładany na wierzyciela podatkowego obowiązek dochodzenia należności w pierwszym rzędzie od zobowiązanego, czyli od dłużnika podatkowego” – z wyroku NSA z dnia 09.07.2014 – II FSK 1406/12,
  • „Odpowiedzialność członków zarządu spółki przewidziana w przepisie 116 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) obejmuje także zobowiązania spółki powstałe dopiero po spełnieniu się przesłanek do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Profesjonalizm wymagany od członków zarządu spółki kapitałowej, a także wynikająca z niego podwyższona staranność (art. 355 § 2 KC), pozwala na przyjęcie, iż każdy członek zarządu obowiązany jest kontrolować sytuację w spółce przynajmniej z taką uwagą, która pozwala na zorientowanie się, że jest ona niewypłacalna i że należy wystąpić z wnioskiem o ogłoszenie upadłości” – z wyroku NSA z dnia 25.06.2014 r. II FSK 1735/12,
  • „Użycie w przepisie art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) sformułowania „pełnienie” obowiązków członka zarządu, a nie ich „wykonywanie” oznacza, że chodzi o zajmowanie stanowiska od momentu powołania do dnia odwołania. Okoliczności związane z faktycznym wykonywaniem lub niewykonywaniem tych obowiązków nie mają znaczenia dla tej oceny. Podstawą powstania odpowiedzialności jest sam fakt bycia członkiem zarządu. Przesłanka ta, z racji wykładni systemowej, winna być ustalana w oparciu o obiektywnie istniejące kryteria – spełnienie formalnych warunków „pełnienia funkcji członka zarządu” – z wyroku NSA z dnia 14.03.2014 r. I FSK 542/13,
  • „Wina w ujęciu art. art. 116 § 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. 2012 r. poz. 749) to zarówno wina umyślna i związana z nią świadomość istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych, jak i wina nieumyślna w postaci niedbalstwa, które zakłada brak „świadomości” ale opiera się na powinności i możliwości przewidywania istnienia wymagalnych zobowiązań podatkowych” – z wyroku NSA z dnia 10.04.2014 r. I FSK 1516/13.

WW.