Powszechną obecnie praktyką jest zatrudnianie młodych osób jeszcze w trakcie studiów. Przepisy podatkowe przewidują w niektórych przypadkach preferencje podatkowe, dzięki czemu więcej zarobionych pieniędzy może u nich pozostać.
Zwolnienie z podatku dochodowego od osób fizycznych
Preferencje podatkowe dla młodych przewidziane są w szczególności w art. 21 ust. 1 pkt. 148) Ustawy o PIT.
Ustawodawca w przepisie tym uznał, że przychody z określonych tytułów, o ile zostaną uzyskane przez osoby do ukończenia 26 roku życia – korzystają ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Ww. przepis wymienia przychody:
„a) ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
b) z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8,
c) z tytułu odbywania praktyki absolwenckiej, o której mowa w przepisach ustawy z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz. U. z 2018 r. poz. 1244),
d) z tytułu odbywania stażu uczniowskiego, o którym mowa w art. 121a ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe”.
Jeśli przychody te zostały osiągnięte przed skończeniem przez podatnika 26. roku życia i nie przekraczają kwoty 85 528 zł w ciągu roku podatkowego (miesięcznie 7.127 zł brutto), to zgodnie z tym przepisem przychód ten jest wolny od podatku.
Zaznaczyć trzeba, że górny limit przychodów czyli 85.528 zł, nie został skorelowany z wyższym progiem I przedziału skali, który wynosi od 1.01.2022 kwotę 120.000 zł.
Jakie rodzaje umów korzystają z preferencji?
Młodzi ludzie zawierają najczęściej umowy zlecenia, dające studentom także preferencje w zakresie składek społecznych oraz składki zdrowotnej. Składek tych wówczas się nie płaci.
Z kolei umowa o pracę z młodą osobą, daje wprawdzie możliwość zwolnienia uzyskiwanych przychodów do limitu kwotowego oraz do osiągnięcia wskazanego wieku, ale nie daje żadnych korzyści w zakresie ZUS czy składki zdrowotnej. Umowa o pracę w każdym przypadku powoduje dla pracownika tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego w ZUS. Pracownik z tytułu świadczonej pracy podlega obligatoryjnie tym ubezpieczeniom od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.
Rzadziej stosowane są praktyki absolwenckie regulowane Ustawą z dnia 17 lipca 2009 r. o praktykach absolwenckich (Dz.U. z 2018 r. poz. 1244). Zgodnie z art. 2 ust. 1 ww. Ustawy:
„Osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, zwane dalej „podmiotem przyjmującym na praktykę”, może przyjmować na praktykę osobę, która ukończyła co najmniej gimnazjum lub ośmioletnią szkołę podstawową i w dniu rozpoczęcia praktyki nie ukończyła 30. roku życia, zwaną dalej „praktykantem”.”
Ponadto zgodnie z art. 3 ww. Ustawy praktyka ta może odbywać się nieodpłatnie lub odpłatnie, przy czym w tym ostatnim przypadku „Wysokość miesięcznego świadczenia pieniężnego nie może przekraczać dwukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na podstawie ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.” – art. 3 ust. 2 Ustawy o praktykach absolwenckich).
Zaznaczyć też trzeba, że taka umowa nie może być zawarta na okres dłuższy niż 3 miesiące. Nie ma jednak przeszkód, aby zawrzeć analogiczną umowę o innego pracodawcy również na okres dalszych 3 miesięcy.
Praktykę odbywa się na podstawie pisemnej umowy o praktykę absolwencką. Umowa o praktykę absolwencką powinna określać:
- dane praktykanta i podmiotu przyjmującego na praktykę,
- rodzaj pracy, w ramach której praktykant ma uzyskiwać doświadczenie i nabywać umiejętności praktyczne,
- okres odbywania praktyki,
- tygodniowy wymiar czasu pracy w ramach praktyki,
- wysokość świadczenia pieniężnego, jeżeli praktyka ma charakter odpłatny.
Przy czym literalnie taka umowa ma się wiązać z uzyskiwaniem doświadczenia przez tę młodą osobę, ale z drugiej strony nie wyłącza to możliwości świadczenia usług przez takiego absolwenta.
Wynagrodzenie praktykanta zwolnione jest ze składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz FP i FGŚP.
Natomiast staż uczniowski regulują przepisy Ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r Prawo oświatowe (tekst jedn. Dz U. z 2021 r. poz. 1082). W art. 212a ww. Ustawy wskazano, że:
„W celu ułatwienia uzyskiwania doświadczenia i nabywania umiejętności praktycznych niezbędnych do wykonywania pracy w zawodzie, w którym kształcą się, uczniowie technikum i uczniowie branżowej szkoły I stopnia niebędący młodocianymi pracownikami mogą w okresie nauki odbywać staż”.
Staż taki ma być przy tym odbywany w praktycznie rzeczywistych warunkach pracy.
Staż uczniowski odbywa się na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej pomiędzy „podmiotem przyjmującym na staż uczniowski”, a „uczniem albo rodzicami niepełnoletniego ucznia” (art. 121a ust. 3 Ustawy Prawo oświatowe). Uczeń odbywający staż uczniowski otrzymuje miesięczne świadczenie pieniężne, chyba że strony umowy o staż uczniowski, postanowią, że staż jest odbywany nieodpłatnie. W przypadku odbywania stażu za wynagrodzeniem, nie może ono przekraczać miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę przewidzianego stosowanymi przepisami prawa.
Inne rodzaje działań
Preferencje podatkowe dla młodych nie są natomiast przewidziane dla młodych ludzi uzyskujących przychody z innych tytułów aniżeli opisane powyżej. I tak np. młody informatyk, programista tworzący np. program na podstawie umowy o dzieło z ww. preferencji podatkowych dla młodych będzie musiał opodatkować swój dochód na zasadach ogólnych wg skali podatkowej. Jeśli młoda osoba będzie chciała rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej, to także nie skorzysta ze zwolnienia podatkowego.
Podsumowanie
Dla młodych osób wchodzących na rynek pracy, w tym dla chcących nabyć pewne umiejętności pożądane przez przyszłych pracowników – ustawodawca przewidział pewne preferencje podatkowe. Pamiętać jednak trzeba, że nie każda umowa i w każdych warunkach pozwala na zwolnienie z podatku PIT.
Stan prawny na dzień 22 czerwca 2022 r.
Małgorzata Gach – radca prawny i doradca podatkowy – Kancelaria Radcy Prawnego Małgorzata Gach
