Na czym polega umowa spedycji?

W XXI wieku, kiedy to świat jest zglobalizowany, uległy zatarciu granice między państwami. Zatem usługi o charakterze transportowym są dzisiaj świadczone w typowo międzynarodowym środowisku. Wobec tego, szczególnie doniosła jest rola typowych usług spedytorskich. Zapotrzebowanie na nie rośnie przez cały czas. Nowe podmioty gospodarcze rozpoczynają na rynku swoją działalność związaną właśnie ze świadczeniem usług w takiej postaci. Stąd zasadne jest odpowiedzieć na pytanie, jak od strony prawnej wygląda taka aktywność oraz jak powinna wyglądać poprawnie sporządzona i rzeczywiście korzystna dla obu stron umowa o świadczenie usług spedytorskich?

Zacznijmy od tego, czym jest spedycja….

W najogólniejszym rozumieniu spedycja jest aktywnością człowieka, która sprowadza się do przewożenia różnych towarów. W praktyce jednak jest to bardziej organizowanie tego przewozu. Spedycja w zależności od tego, jaki ma zakres, może przyjmować dwie formy. Pierwsza to spedycja handlowa, czyli wykonywanie przez spedytora aktywności związanych z tym, że od momentu rozpoczęcia świadczenia usług spedycyjnych, przejmuje on prawa własności do towaru i odpowiednio je rozdziela, zarządza nimi. Jednak w momencie, gdy spedytor wykonuje również inne aktywności, działa jak typowy przewoźnik towaru, mamy do czynienia już z spedycją czynnościową. Większość spedytorów dzisiaj z uwagi na konkurencję w branży świadczy na rzecz swoich Klientów usługi w możliwie najszerszym charakterze. Kluczowe jest też to, iż wielu przewoźników wyróżnia swoją aktywność przez pryzmat środków, za pośrednictwem których realizuje zlecenie. Tak więc znane są firmy spedycyjne właściwe, czyli świadczące usługę przy pomocy jednego typu środków transportu, ale i firmy spedycyjne intermodalne, które w swojej działalności wykorzystują wiele różnych typów środków komunikacji, np. jednocześnie samochody, samoloty, czy statki.

Umowa spedycji – spedytor i dający zlecenie jako strony umowy spedycji

Stronami umowy spedycji są z jednej strony wykonawca usługi spedycyjnej (spedytor), a z drugiej strony podmiot, występujący w roli zleceniodawcy, który wykonanie takiej usługi w firmie spedycyjnej zamawia. Zleceniodawcą może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna.

Spedytorem może zostać przedsiębiorstwo, prowadzące działalność odpowiednio zarejestrowaną, zgłoszoną o takim właśnie profilu. Zgodnie z art. 794 Kodeksu Cywilnego przedmiotem umowy spedycji jest ustalenie warunków świadczenia usług spedytorskich.

W umowie tej spedytor przyjmuje na siebie zobowiązanie do tego, że za odpowiednim, ustalonym wynagrodzeniem, odbierze czy dostarczy przesyłkę do właściwego miejsca. Zwykle również zobowiązuje się także do wykonania innych, tzw. towarzyszących temu czynności. Zatem usługi spedycyjne nie mają jednolitego charakteru, ale przyjmują postać indywidualną, zdeterminowaną charakterem danego zamówienia.

Najczęściej spedytorzy wykonują:

• zważenie towaru,
• zabezpieczenie, zapakowanie, przygotowanie towaru do przewozu,
• właściwy przewóz towarów,
• dopełnienie czynności formalnych, jak. np. uzupełnienie dokumentów przewozowych, wykupienie polisy ubezpieczenia transportowego itp.,
• doprowadzenie do właściwego przewozu towaru, celem dostarczenia do wskazanego miejsca (spedytor może to zadanie wykonać samodzielnie albo odpowiada za znalezienie firmy, która je zrealizuje),
• sprawdzenie, czy finalnie przesyłka w dobrym stanie dotarła do miejsca przeznaczenia,
• w razie ewentualnych uszkodzeń w transporcie, zrealizowanie czynności formalnych, np. spisanie protokołu ze szkody, zawiadomienie o zdarzeniu ubezpieczyciela, jeśli ładunek był objęty ochroną ubezpieczeniową.

Kiedy jednak spedytor decyduje się na to, że również samodzielnie zrealizuje przewóz towarów, co zgodnie z art. 800 KC jest dopuszczalne, spoczywa na nim obowiązek dopełnienia obowiązków przewidzianych dla przewoźników w zakresie ich zawodowej aktywności.

Umowa spedycji – odpowiedzialność spedytora za wykonywane działania?

Po pierwsze należy zaznaczyć, że spedytor ponosi szeroki zakres odpowiedzialności. Kiedy samodzielnie wykonuje przewóz, jego obowiązki są identyczne jak typowego przewoźnika. Kiedy jednak decyduje się zlecić innemu podmiotowi przewóz towaru, również będzie za to odpowiadał, ponosząc ewentualną odpowiedzialność z tytułu winy w wyborze złego podwykonawcy (art. 799 Kodeksu Cywilnego). Tak więc spedytor może odpowiadać za to, że wybrał podwykonawcę do danej usługi, ale zrobił to w sposób mało rzetelny, czy też nie dochował należytej staranności, wybierając taką właśnie kandydaturę. Dla przykładu spedytor poniesie odpowiedzialność z tytułu winy przy wyborze, kiedy zlecił przewóz transportu przewoźnikowi, który już wielokrotnie był karany za to, że dysponuje niewłaściwym sprzętem, a jego pracownicy nie mają kompetencji, jeśli jest to ogólnie znaną informacją.

Umowa spedycji – podsumowanie

Zdecydowanie należy uznać, że umowa spedycji jest zobowiązaniem spedytora do przewozu towarów, zorganizowania tego przewozu, jak i wykonania czynności dodatkowych. Spedycja przewiduje przypadki, iż spedytor będzie bezpośredni przewóz towarów powierzał wykonawcy. W takich jednak przypadkach interes zleceniodawcy jest skutecznie chroniony. Spedytor i tak nie jest zwolniony od odpowiedzialności za to, jak przewoźnik wykona transport. Możliwie jest pociągnięcie spedytora do odpowiedzialności z tytułu niedochowania należytej staranności wyboru przewoźnika (wina przy wyborze).

MM.