Ustawa antylichwiarska już obowiązuje!

W dniu 18 grudnia 2022 r. w życie weszły przepisy ustawy antylichwiarskiej, a razem z nią wprowadzony został obowiązek dla pożyczkodawców, którzy muszą wyraźnie informować przed zawarciem umowy o łącznej wysokości kosztów, oraz odsetek udzielanych pożyczek. Poniższy artykuł przedstawia główne założenia nowelizowanej ustawy, z którymi warto się zapoznać.

Czym jest ustawa antylichwiarska i w jakim celu została wprowadzona?

Ustawa antylichwiarska wprowadzona została po to, aby chronić pożyczkobiorców i kredytobiorców przed czynnościami lichwiarskimi, czyli pożyczaniem pieniędzy na bardzo wysoki procent. Wprowadza ona zmiany do szeregu ustaw, w tym do Kodeksu cywilnego. Prowadzenie działalności lichwiarskiej obwarowane jest również odpowiedzialnością karną, a ściślej art. 304 k.k.

Jakie są główne założenia ustawy antylichwiarskiej?

Główną ideą ustawy antylichwiarskiej jest określenie maksymalnych kosztów poza odsetkowych – ich wysokość nie będzie mogła przekroczyć 5% kwoty kredytu (w przypadku pożyczek, których okres spłaty jest nie krótszy niż 30 dni) lub do 20% kwoty kredytu (w przypadku pożyczek z dłuższym okresem spłaty).

Zgodnie z przedstawianą ustawą, udzielenie pożyczki pozabankowej (np. tzw para-banki) będzie uzależnione od posiadania przez klienta zdolności kredytowej. Ocena zdolności kredytowej ma być przeprowadzona:

„na podstawie analizy danych udostępnianych przez zaufanych dostawców gromadzących i przetwarzających dane niezbędne do takiej oceny”.

Udzielenie kredytów, czy pożyczek osobom, które nie miały zdolności kredytowej, będzie wiązało się z dotkliwą sankcją pieniężną.

Wprowadza się również zakaz tzw. rolowania kredytów, czyli oferowania pożyczkobiorcy zawarcia nowej umowy pożyczki w celu spłaty pożyczki już zaciągniętej, co mogło prowadzić klienta do wpadnięcia w spiralę zadłużenia.

Kolejną kwestią, która uległa zmianie jest wprowadzenie nowego limitu wysokości minimalnego kapitału zakładowego firmy dla osób udzielających pożyczek. Od grudnia 2022 r., limit ten wynosi 1 mln zł, wcześniej wynosił on aż 5 razy mniej- 200 tysięcy złotych.

Wprowadzony został także zakaz finansowania działalności pożyczkowej środkami uzyskanymi od innych osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, w tym pochodzących z emisji obligacji lub innych instrumentów dłużnych oraz ze źródeł nieudokumentowanych.

Podsumowanie

Wprowadzenie ustawy antylichwiarskiej miało na celu zwiększenie ochrony pożyczkobiorcy/kredytobiorcy. Główną jej zaletą jest określenie wysokości maksymalnych kosztów poza- odsetkowych. Należy jednak pamiętać, że ustawa antylichwiarska wprowadziła także zaostrzone rygory dla podmiotów będących pożyczkodawcami, a nieprzestrzeganie wprowadzonych zasad może spowodować nałożenie na pożyczkodawcę kar pieniężnych.

Podstawa prawna

1. Ustawa z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie, Dz.U. 2022 poz. 2339.
2. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553.

Stan prawny na dzień 2 lutego 2023

Klaudia Kowalczyk – Aplikant radcowski w Kancelarii Radcy Prawnego Małgorzaty Gach