Zmiany w prawie konsumenckim – implementacja Dyrektywy Omnibus

W dniu 6 października 2022 r., Sejm RP uchwalił nowelizację ustawy o prawach konsumenta.  Wynikało to z zobowiązania państw członkowskich Unii Europejskiej do implementacji do prawa krajowego tzw. dyrektywy Omnibus.

Dyrektywa ta ma na celu wzmocnienie praw konsumentów, w szczególności ze względu na dynamicznie rozwijający się rynek cyfrowy.

Ustawa o prawach konsumenta

Zmienione przepisy, po przejściu całego procesu ustawodawczego (Senat RP, Prezydent RP)  wejdą w życie 14 dni od ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw.  Ze względu jednak na to, że zmieniają one istotnie regulacje dotyczące praw konsumenta warto je znać, żeby być  świadomym nowych praw i obowiązków, występujących zarówno po stronie konsumenta, jak i przedsiębiorcy.

Do treści ustawy wprowadzone zostaną nowe definicje, określające główne pojęcia związane z dostarczaniem treści i usług cyfrowych do konsumentów. W ustawie definiuje się pojęcie usługi cyfrowej, poprzez którą  należy rozumieć każdą usługę, która pozwala konsumentowi na:

• wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie lub dostęp do danych w postaci cyfrowej,
• wspólne korzystanie z danych w postaci cyfrowej, które zostały przesłane lub wytworzone przez konsumenta lub innych użytkowników tej usługi,
• inne formy interakcji przy pomocy tych danych.

W nowelizacji zdefiniowano również nową umowę nazwaną – umowę o dostarczanie treści lub usługi cyfrowej. Na podstawie takiej umowy przedsiębiorca zobowiązuje się do dostarczenia konsumentowi treści lub usługi cyfrowej.

Umowy o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej

Zgodnie z nowelizacją przedsiębiorca będzie zobowiązany do dostarczenia konsumentowi treści cyfrowej, lub usługi cyfrowej niezwłocznie po zawarciu z nim umowy, jeśli umowa nie przewiduje innego terminu!

Treść cyfrowa uważana będzie za dostarczoną, jeśli ta treść, lub  środek pozwalający na uzyskanie dostępu do treści, zostaną udostępnione konsumentowi.

Jeżeli przedsiębiorca nie dostarczy treści cyfrowej, lub usługi cyfrowej, konsument będzie miał prawo do wezwania go do ich dostarczenia. Jeżeli przedsiębiorca nie zrealizuje zobowiązania w terminie wyraźnie uzgodnionym przez strony, konsument będzie mógł odstąpić od umowy. Ustawa przewiduje jednak, sytuacje w których konsument będzie mógł odstąpić od umowy bez wzywania do dostarczenia treści, lub usługi cyfrowej. Będzie to miało miejsce w sytuacji, gdy:

• przedsiębiorca oświadczy, że nie dostarczy treści, lub usługi cyfrowej,
• konsument i przedsiębiorca uzgodnią, że określony termin dostarczenia treści, lub usługi cyfrowej, miał istotne znaczenie dla konsumenta, a przedsiębiorca nie dostarczył jej w tym terminie.

Niezgodność towaru z umową

Zgodnie z nowelizacją sformułowanie „niezgodność towaru  z umową”, zastąpi używane jak do tej pory, na podstawie art. 556¹ Kodeksu Cywilnego sformułowanie „wady fizycznej rzeczy”. Jest to głównie zmiana nazewnictwa, ponieważ w poprzednim stanie prawnym wyjaśniano, iż wada fizyczna rzeczy oznacza właśnie jej niezgodność z umową.

Kiedy towar może zostać uznany za niezgodny z umową?

• Jeśli nie nadaje się do celów, do których co do zasady jest przeznaczony z uwzględnieniem jego norm technicznych
• Jeśli nie posiada cech typowych dla danego rodzaju towaru, a także cech o których zapewniał przedsiębiorca
• Jeśli jest niekompletny, czyli nie został dostarczony do konsumenta z niezbędnymi instrukcjami i akcesoriami
• Jeśli nie posiada zapewnianej jakości, nie odpowiada opisowi przedstawianemu przez sprzedawcę

Kiedy treść lub usługa cyfrowa może zostać uznana za niezgodną z umową?

Uznanie treści, lub usługi cyfrowej za niezgodną z umową, uzasadnione będzie w analogicznej sytuacji, jak w przypadkach powyższych. Dodatkowo ustawa wymienia jeszcze kwestie spełnienia przez treść, lub usługę cyfrową cechy funkcjonalności, kompatybilności, bezpieczeństwa, a także dostępności.

Nowością jest wprowadzenie wymogu wyraźnej i odrębnej akceptacji braku konkretnej cechy towaru przez konsumenta, jeśli przedsiębiorca powołuje się na brak odpowiedzialności za niezgodność towaru z umową. Do tej pory w celu uwolnienia sprzedawcy od odpowiedzialności za niezgodność towaru, wystarczyło poinformowanie konsumenta (najpóźniej w chwili zawarcia umowy) o występujących w towarze niezgodnościach.

Uprawnienia z tytułu rękojmi i gwarancji

Dotychczasowe przepisy przewidywały, że odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu niezgodności towaru z umową trwała rok, od momentu dostarczenia towaru konsumentowi. Zgodnie z wprowadzonymi zmianami okres ten uległ wydłużeniu do 2 lat. Przedłużony okres odpowiedzialności przedsiębiorcy względem konsumenta rozciąga się również na sferę domniemania istnienia wady tkwiącej w towarze w chwili jego dostarczenia. Oznacza to, że jeśli niezgodność towaru z umową ujawni się przed upływem 2 lat od dostarczenia towaru, to przyjmuje się domniemanie istnienia wady w chwili dostarczenia towaru.

Jeżeli towar będzie niezgodny z umową, konsument będzie mógł żądać jego naprawy lub wymiany, a dopiero w dalszej kolejności będzie mógł żądać obniżenia ceny, albo odstąpienia od umowy.

Konsument będzie mógł złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, gdy:

• przedsiębiorca odmówił doprowadzenia towaru do zgodności z umową,
• przedsiębiorca nie doprowadził towaru do zgodności z umową,
• brak zgodności towaru z umową występuje nadal, pomimo że przedsiębiorca próbował doprowadzić towar do zgodności z umową,
• brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia natychmiastowe obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy,
• z oświadczenia przedsiębiorcy, lub okoliczności, wyraźnie wynika, że nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie, albo bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.

Przedsiębiorca będzie mógł wybrać inny sposób zaspokojenia roszczeń konsumenta, jeśli doprowadzenie do zgodności towaru z umową w sposób wybrany przez konsumenta będzie niemożliwe albo będzie wymagało nadmiernych kosztów.

Podstawa prawna:

1. Ustawa o prawach konsumenta z dn. 30 maja 2004 r., Dz. U. 2014 poz. 827
2. Ustawa Kodeks Cywilny z dnia 23 kwietnia 1964 r., Dz. U. 964, nr 16 poz. 93
3. Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw z dnia 12 lipca 2022 r., druk 2476.

Stan prawny na dzień 27 października 2022 r.

Klaudia Kowalczyk – Aplikant radcowski w Kancelarii Radcy Prawnego Małgorzata Gach