W poprzednim artykule była mowa generalnie o tym co to jest przedsiębiorstwo i jakie elementy składają się na to pojęcie. Dzisiaj trochę o czynnościach prawnych, których przedmiotem może być przedsiębiorstwo.
Co można zrobić z przedsiębiorstwem
Generalnie przedsiębiorstwo może być przedmiotem zbycia w postaci: sprzedaży, zamiany, darowizny, wniesienia aportu (wkładu niepieniężnego do spółki). Obok tego można oczywiście wydzierżawić przedsiębiorstwo, przedsiębiorstwo może być także przedmiotem np. użytkowania lub też leasingu.
Art. 552 K.c. jasno wskazuje, że czynność prawna odnosząca się do przedsiębiorstwa (np. sprzedaż czy darowizna), obejmuje wszystko co mieści się w danym przedsiębiorstwie. Nie jest zatem wprost konieczne wymienianie wszystkich składników przedsiębiorstwa, w związku z możliwością zastosowania tutaj domniemania, że przedsiębiorstwo to obejmuje wszystko co się nań u danego przedsiębiorcy składa. Zaznaczyć jednak trzeba, że strony takiej umowy mogą postanowić o wyłączeniu z zakresu danej czynności określonych składników przedsiębiorstwa, poza tym pewne wyłączenia mogą wynikać też z przepisów szczególnych.
Wyłączenia wynikające z woli stron powinny być jasna i wyraźne, tak aby finalnie nie było wątpliwości co do tego, że dane elementy nie wchodzą w zakres przenoszonego przedsiębiorstwa. Tak więc przenosząc np. przedsiębiorstwo specjalizujące się w produkcji maszyn górniczych, można wyłączyć z zakresu takiego przedsiębiorstwa np. grunty rolne, nabyte kiedyś do tego przedsiębiorstwa przy okazji jakiejś transakcji.
Stosując wyłączenia z zakresu przedsiębiorstwa trzeba jednak pamiętać aby to co będzie faktycznie sprzedawane, czy darowane obejmowało co najmniej minimum środków koniecznych do prowadzenia danego przedsiębiorstwa. Istotne znaczenie ma fakt przejęcia funkcji spełnianych przez dane przedsiębiorstwo (w tej kwestii por. m.in. S. Buczkowski, Glosa do wyr. SN z 10.1.1972 r., I CR 359/71, OSP 1972, Nr 12, poz. 232 oraz M. Poźniak-Niedzielska, Zbycie przedsiębiorstwa, s. 35 i nast.; por. też M. Bednarek, Mienie, s. 206 i nast. i cyt. tam literatura). Innymi słowy przedmiotem przeniesienia powinny być takie składniki majątkowe, które w nowym podmiocie zapewniałyby dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa przynajmniej w wersji podstawowej.
W przeciwnym wypadku może się okazać, że to co było przedmiotem wkładu, nie jest już przedsiębiorstwem – dotkliwe skutki takiej sytuacji mogą być widoczne przede wszystkim na bazie przepisów podatkowych, o czy będzie jeszcze potem mowa.
Jaka forma do przeniesienia przedsiębiorstwa
Przepisy kodeksu cywilnego (art. 75 1 K.c.) jasno przewidują, że zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub ustanowienie na nim użytkowania wymaga formy z podpisem notarialnie poświadczonym. Jest to forma zastrzeżona pod rygorem nieważności. Należy jednak pamiętać, że jeżeli w ramach przedsiębiorstwa jest przenoszona nieruchomość, lub prawo wieczystego użytkowania gruntów wówczas konieczne jest zastosowanie najbardziej kwalifikowanej tj. formy aktu notarialnego. Możliwe jest wówczas albo dokonanie całej czynności w formie aktu notarialnego, albo też co najmniej rozbicie czynności na dwie tj. odrębne przeniesienie nieruchomości w formie notarialnej oraz odrębnie przeniesienie pozostałej części przedsiębiorstwa w formie z podpisem notarialnie poświadczonym. Oczywiście treściowo obie te umowy powinny być powiązane, tak aby nie było wątpliwości, że obie odnoszą się do przeniesienia przedsiębiorstwa.
W kolejnym artykule wskażemy jakie skutki pociąga za sobą zbycie przedsiębiorstwa głównie w zakresie zobowiązań umownych oraz decyzji administracyjnych.
WW.
