Przedsiębiorcy mogą korzystać z pomocy publicznej w celu rozwoju prowadzonej firmy. Pomoc publiczna jest to wsparcie finansowe przyznawane konkretnemu przedsiębiorstwu z budżetu państwa (środki publiczne), które musi wcześniej zatwierdzić Komisja Europejska. Wyjątek stanowi pomoc de minimis.
Regulację prawną pomocy publicznej w Polsce zawiera Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Prawodawca odsyła do art. 106 – 109 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, ponieważ od 2004 roku udzielanie przedsiębiorcom pomocy publicznej odbywa się według prawa obowiązującego w Unii Europejskiej.
Kto ma prawo udzielania pomocy publicznej ?
Pomoc publiczna może być udzielana przez instytucje centralne, samorządowe, jednostki terytorialne oraz regionalne fundusze inwestycyjne . Są one „(…) uprawnione (posiadają kompetencje) do udzielania pomocy. Udzielenie pomocy następuje najczęściej w wyniku wydania decyzji lub zawarcia umowy” – tak Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Raporcie o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom w 2022 r. (dalej: Raport UOKiK)
Kim jest beneficjent pomocy publicznej?
Definicję beneficjenta pomocy publicznej zawiera art. 2 pkt 16) ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Ustawodawca podaje w nim, że przez beneficjenta pomocy:
„(…) należy przez to rozumieć podmiot prowadzący działalność gospodarczą, w tym podmiot prowadzący działalność w zakresie rolnictwa lub rybołówstwa, bez względu na formę organizacyjno-prawną oraz sposób finansowania, który otrzymał pomoc publiczną”
Powyższe oznacza, że z pomocy publicznej może korzystać przedsiębiorca, który prowadzi działalność gospodarczą w dowolnej formie prawnej np. spółka cywilna albo spółka jawna. Przykładowo może on działać w celu osiągnięcia zysku lub non- profit (np. biblioteka, muzeum, park wodny, szpital).
Na jakiej podstawie przyznawana jest pomoc publiczna w Polsce?
Pomoc publiczna w Polsce przyznawana jest na podstawie programów pomocowych (akty normatywne) lub jako pomoc indywidualna. Aktem normatywnym jest ustawa, rozporządzenie lub uchwała podjęta przez jednostkę samorządu terytorialnego. Zawiera ona podstawy prawne przyznawania określonej pomocy oraz zasady i warunki na jakich może zostać udzielona.
Przykłady:
1. W świetle art. 67a i 67b Ordynacji podatkowej organy podatkowe z wniosku podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w drodze decyzji administracyjnych mogą udzielać ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, jeżeli istnieje „ważny interes podatnika” lub „interes społeczny”.
Zobacz: Przedsiębiorca ma prawo do ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych – najważniejsze informacje (1)
2. Z dyspozycji art. 35 Ustawy z dnia 16 lipca 2020 r. o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (Dz.U. z 2020 r. poz. 1298) wynika, że pomoc na restrukturyzację może być udzielana przedsiębiorcy znajdującemu się w trudnej sytuacji ekonomicznej w celu realizacji planu restrukturyzacji, który umożliwi przywrócenie temu przedsiębiorcy długookresowej zdolności do konkurowania na rynku.
Sprawdź: Pomoc publiczna w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców – wybrane zagadnienia (2)
W jakich formach może być udzielana pomoc publiczna?
Pomoc publiczna może być udzielana m.in. w formie: dotacji, dopłat do oprocentowania kredytów bankowych (bezpośrednio dla przedsiębiorców), refundacji, rekompensaty, zwolnienia z podatku, odliczenia od podatku, preferencyjnych kredytów i pożyczek, odroczenia lub rozłożenia na raty np. płatności podatku lub zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, płatności opłaty (składki, wpłaty), zaległej opłaty (składki, wpłaty) wraz z odsetkami, kosztów procesu sądowego, kosztów egzekucyjnych, poręczeń i gwarancji kredytowych. Tak wynika z wydanego przez UOKiK Raportu o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom w 2022 r.
Jakie wyróżniamy rodzaje pomocy publicznej?
Ze względu na przeznaczenie wyróżniamy : pomoc regionalną, horyzontalną i sektorową.
Pomoc regionalna jest udzielana jest przedsiębiorcom, którzy prowadzą działalność w województwach słabiej rozwiniętych pod względem gospodarczym. Zakres pomocy wynika z Mapy Pomocy Regionalnej na lata 2022 – 2027 dla Polski . Powstała ona na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 2021 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej na lata 2022–2027.
Sprawdź: Pomoc publiczna dla przedsiębiorców – na co może być przeznaczona (1)
Pomoc horyzontalna jest kierowana do wszystkich przedsiębiorców niezależnie od województwa w którym prowadzą swoją działalność gospodarczą oraz jej rodzaju . Może być udzielona m.in. na ich ratowanie i restrukturyzację, na badania i rozwój, na szkolenia, na ochronę środowiska.
Zobacz: Pomoc publiczna dla przedsiębiorców – na co może być przeznaczona (2)
Pomoc sektorowa adresowana jest tych sektorów gospodarki , które znajdują się w trudnej sytuacji. W Raporcie o pomocy publicznej w Polsce udzielonej przedsiębiorcom w 2022 r. UOKiK podaje, że w roku 2022 pomoc sektorową otrzymał: sektor górnictwa węgla , sektor wytwarzania energii elektrycznej, sektor kinematografii, sektor telekomunikacyjny, sektor bankowy.
Ważne!
Szczególnym rodzajem pomocy publicznej jest pomoc de minimis.
Podstawa prawna;
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 702).
Stan prawny na dzień 28 października 2024 roku
Małgorzata Gach, Wanda Książek