Obligacja

Obligacja jest to papier wartościowy emitowany w seriach, w którym osoba go wydająca (emitent) stwierdza, że jest dłużnikiem osoby, która jest jego właścicielem (obligatariusz) i zobowiązuje się wobec niej do spełnienia określonego świadczenia. Świadczenie emitenta zwykle polega na zapłacie określonej kwoty pieniężnej, jednakże może mieć również innych charakter niepieniężny np. wymiana obligacji na akcje emitenta.

Z każda obligacją w danej serii łączy się takie samo uprawnienie. Prawa obligatariusza, a w szczególności określenie świadczenia emitenta, termin i miejsce jego spełnienia określone są w dokumencie obligacji.

Obligacje mogą uprawniać obligatariusza do otrzymania świadczenia niepieniężnego obok lub zamiast świadczenia pieniężnego. Przykładowo obligacje zamienne dające uprawnienie do wymiany obligacji na akcję emitenta, natomiast  obligacje z prawem poboru uprawniają obligatariuszy do zakupu akcji emitenta w określonym czasie. Obligacje zamienne na akcje oraz obligacje z prawem poboru mogą być wydawane tylko przez spółki akcyjne oraz komandytowo-akcyjne.

Obligacje emitowane przez podmiot inny niż Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski regulowane są w ustawie 29 czerwca 1995 roku o obligacjach (teks jednolity opublikowany w Dz. U. z 2001 r. Nr 120 poz. 1300).

Rodzaje obligacji

Obligacje mogą być emitowane jako papiery imienne (legitymują osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu) lub na okaziciela (legitymują każdoczesnego posiadacza takich obligacji).

Obligacje mogą być emitowane w formie dokumentu – wówczas w dokumencie obligacji konieczne jest określenie praw i obowiązków emitenta i obligatariuszy.

Obligacje mogą jednak nie mieć formy dokumentu (być zdematerializowane), gdy emitent tak postanowi. W takim wypadku prawa i obowiązki emitenta i obligatariuszy są określone w dokumencie zatytułowanym „Warunki emisji obligacji”.  Prawa z takich obligacji powstają z chwilą dokonania zapisu w ewidencji, którą obligatoryjnie emitent musi zlecić prowadzić. Ewidencje obligacji prowadzić może wyłącznie uprawniony podmiot, np. firma inwestycyjna (dom maklerski) lub bank. Osoba wskazana w takiej ewidencji jako posiadacz tych obligacji jest traktowana jako uprawniona z obligacji.

Kto może emitować obligacje?

Zgodnie z art. 2 ustawy o obligacjach obligacje mogą w szczególności wydawać:

1. wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą i posiadające osobowość prawną (przykładowo spółki z o.o. oraz spółki akcyjne),
2. spółki komandytowo-akcyjne prowadzące działalność gospodarczą,
3. spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa,
4. gminy, powiaty, a także związki tych jednostek oraz miasto stołeczne Warszawa,
5. inne podmioty posiadające osobowość prawną, upoważnione do emisji obligacji na podstawie szczególnych ustaw.

W przypadku obligacji zamiennych na akcje emitować mogą je tylko spółki akcyjne i komandytowo akcyjne, których statut zawiera zezwolenie na emisję takich papierów wartościowych.

Jak można zarobić na obligacjach?

Obligacje uprawniające do otrzymania świadczenia pieniężnego dzieli się na kuponowe lub zerokuponowe.

Obligacje kuponowe polegają na tym, że emitent płaci okresowo obligatariuszowi odsetki od wartości nominalnej obligacji. Wysokość odsetek może być stała przez cały okres od emisji do wykupu obligacji albo zmienna, w zależności np. od wskaźnika inflacji. Do takich obligacji dołączony jest   arkusz kuponowy oprocentowania.

Natomiast obligacje zerokuponowe to obligacje, które nie są związane z wypłatą odsetek w okresach odsetkowych. Spełnienie świadczenia z obligacji (wykup) następuje na końcu, w dniu wykupu. Można spotkać również pojęciem obligacji dyskontowych, to jest takich które są sprzedawane dyskontem tj. poniżej swojej wartości nominalnej, natomiast ich wykup następuje po cenie nominalnej.