Ustawa z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników – potocznie nazywana ustawą o zwolnieniach grupowych – w art. 8 określa przesłanki, od których uzależniona jest wysokość odprawy pieniężnej wypłacana danemu pracownikowi w związku z grupowymi zwolnieniami. Wysokość odprawy zależna jest od długości stażu pracy pracownika u pracodawcy, przeprowadzającego grupowe zwolnienia.
Według ww. ustawy pracownikowi przysługuje jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata; dwumiesięczne wynagrodzenie, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy nie mniej niż 2 i nie więcej niż 8 lat oraz trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat. Odprawa pieniężna powinna zostać ustalona według zasad, które obowiązują przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Ustawodawca jednocześnie określił maksymalną wysokość odprawy pieniężnej, która nie może przekroczyć kwoty 15-krotnego, minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Jednakże należy zauważyć, że pułapu 15-krotności minimalnego wynagrodzenia nie stosuje się, jeżeli u danego pracodawcy obowiązuje układ zbiorowy pracy bądź inna forma porozumienia, przewidująca korzystniejsze stawki odpraw pieniężnych. Również trzeba stwierdzić, że w umowie o pracę może zostać określona odprawa na wypadek rozwiązania stosunku pracy, która jest niezależnie wypłacana od odprawy przysługującej na podstawie ustawy o zwolnieniach grupowych. Podobnie, korzystniejsze dla pracowników zasady wypłaty odprawy z tytułu zwolnień grupowych, mogą być unormowane w porozumieniu dotyczącym zwolnień grupowych, które zostaje zawarte pomiędzy pracodawcą a związkami zawodowymi, jak też może zostać określone w regulaminie przeprowadzania takich zwolnień, wydanym przez samego pracodawcę. Przepisy wewnątrzzakładowe nie mogą unormować powyższej odprawy w sposób mniej korzystny dla pracowników, niż stawki wynikające z ustawy.
Ustawa z dnia 3 marca 2000 roku o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi – tzw. ustawa kominowa – określa maksymalne progi zarobków uzyskiwanych przez odpowiednich kierowników m. in. przedsiębiorstw państwowych, jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i samorządu terytorialnego oraz spółek, w których Skarb Państwa lub samorząd posiada ponad 50% kapitału zakładowego lub akcji. Dla omawianego tematu istotny jest art. 12 powyższej ustawy, który stanowi, że w razie odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej będącej podstawą zatrudnienia przez podmiot zatrudniający, z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków ze stosunku pracy, może być przyznana odprawa w wysokości nie wyższej niż trzykrotność wynagrodzenia miesięcznego. Z racji tego, iż ustawa kominowa normuje przesłanki maksymalnego wynagrodzenia dla ściśle określonych osób, oraz wysokość odprawy pieniężnej, należy ją traktować jako szczególną w stosunku do ustawy o zwolnieniach grupowych. Zwrot ‘’z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków ze stosunku pracy’’ można zakwalifikować, jako przesłankę rozwiązania umowy o pracę na skutek zwolnień grupowych.
Autor: Urszula Młynarczyk, radca prawny