Konsekwencje nieopłacenia środków odwoławczych i środków zaskarżenia w postępowaniu cywilnym

21 lipca 2009

1113

W wyroku z dnia 20 grudnia 2007 r., sygn. akt P 39/06, Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 1302 § 4 zd. pierwsze i art. 494 § 1 Kpc w zakresie, w jakim przewidują, iż sąd odrzuca, bez uprzedniego wezwania, nieopłacone zarzuty od nakazu zapłaty, wniesione przez przedsiębiorcę niereprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego, nie spełniają standardów konstytucyjnych, bowiem naruszają: zasadę równości wobec prawa (art. 32. ust. 1), prawo do sądu (art. 45 ust. 1) oraz prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji (art. 78). Z kolei w wyroku dnia 26 czerwca 2008 r., sygn. akt SK 20/07, TK stwierdził, że art. 1302 § 4 zd. pierwsze w zw. z art. 1302 § 3 Kpc jest niezgodny z art. 45 ust. 1 i art. 78 Konstytucji w zakresie, w jakim ustanawia taką sankcję w odniesieniu do pozostałych środków odwoławczych i środków zaskarżenia wniesionych przez przedsiębiorcę niereprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika.

Odmienne stanowisko polski sąd konstytucyjny zajął w przedmiocie oceny art. 1302 § 3 Kpc, który stanowił, że sąd ma obowiązek odrzucić, bez wzywania do uiszczenie opłaty, wniesioną przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego nieopłaconą apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty i skargę na orzeczenie referendarza sądowego. W wyroku z dnia 28 maja 2009 r., sygn. akt P 87/08, TK przyjął, iż wskazana regulacja spełnia wymogi przewidziane w ustawie zasadniczej. Rozwiązanie to – w świetle referowanego orzeczenia dopuszczalne, jak należy przypuszczać, ze względu na możliwość zróżnicowania konsekwencji niewniesienia należnej opłaty w zależności od tego, czy strona była reprezentowana w postępowaniu cywilnym przez profesjonalistę – zostało jednak już wcześniej uznane za nadmiernie rygorystyczne przez ustawodawcę, który ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 234, poz. 1571) uchylił art. 1302 § 3 Kpc ze skutkiem na dzień 1 lipca 2009 r.

Autor: Mikołaj Hermann, prawnik