Ustawową ochronę posiadacza karty płatniczej wprowadza przede wszystkim ustawa z dnia 12 września 2002 roku o elektronicznych instrumentach płatniczych. Założeniem ustawy jest ochrona posiadaczy kart płatniczych przed ponoszeniem przez nich odpowiedzialności za nieuprawnione użycie karty. Ustawa nakłada jednak na posiadacza karty płatniczej pewne obowiązki, których dotrzymanie jest w zasadzie niezbędne do domagania się przez posiadacza ochrony.
Posiadacz powinien przechowywać kartę w bezpiecznym miejscu oraz odpowiednio chronić kod PIN, nie może przechowywać karty razem z kodem PIN oraz nie może udostępniać karty i kodu PIN osobom nieuprawnionym (czyli w zasadzie osobom, których dane nie są wydrukowane na karcie). W przypadku utraty bądź zniszczenia karty, jej posiadacz jest zobowiązany niezwłocznie powiadomić o tym fakcie wystawcę karty (z reguły jest to bank), na którym ciąży obowiązek zapewnienia całodobowego przyjmowania zgłoszeń o utracie lub zniszczeniu karty.
Posiadacz karty przy dokonywaniu płatności z użyciem karty, zobowiązany jest również do okazania dokumentu potwierdzającego tożsamość na każde żądanie akceptanta, czyli np. sprzedawcy w sklepie. Ponadto warto pamiętać, iż należy zgłosić wystawcy karty wszelkie zauważone niezgodności w wyciągu z operacji dokonanych z użyciem karty płatniczej, w terminie wskazanym w umowie o kartę płatniczą (termin ten nie może być krótszy niż 14 dni od dnia otrzymania wyciągu), a w przypadku nieotrzymania wyciągu w terminie wskazanym w umowie, należy o tym niezwłocznie zawiadomić wystawcę. Jeśli wskazane terminy nie zostaną dochowane, powoływanie się na nieprawidłowość transakcji będzie w znacznym stopniu utrudnione
Niespełnienie powyższych obowiązków może mieć dla posiadacza karty płatniczej także inne, poważne konsekwencje. Przede wszystkim posiadacz w całości odpowiada za transakcje dokonane przez osoby, którym udostępnił on kartę płatniczą lub kod PIN. Posiadacz odpowiada również za wszystkie transakcje, dokonane przed zgłoszeniem wystawcy o fakcie utraty lub zniszczenia karty, jeśli ze swojej winy nie dopełnił wspomnianych powyżej obowiązków. Winy nie będzie ponosił np. w wypadku, gdy zostanie przymuszony siłą do oddania karty płatniczej lub wydania kodu PIN, ale już będzie można mu przypisać winę, jeśli karta płatnicza i kod PIN nie będą odpowiednio zabezpieczone.
W wypadku, gdy posiadacz karty spełnił swoje obowiązki, jego odpowiedzialność za płatności dokonane przed zgłoszeniem wystawcy utraty lub zniszczenia karty ograniczona jest do równowartości 150 EURO. Za płatności dokonane po takim zgłoszeniu posiadacz w zasadzie nie odpowiada, chyba że działa umyślnie na szkodę banku, ale to są sytuacje wyjątkowe. Warto jednocześnie podkreślić, iż umowa o kartę płatniczą może wprowadzać korzystniejsze warunki ochrony, niż przewidziane wspomnianą na wstępie ustawą.
Należy na końcu również przypomnieć, iż ochrona ustawowa nie obejmuje wyłącznie przypadków transakcji dokonanych przez osoby nieuprawnione, ale obejmuje też osoby, które otrzymały kartę płatniczą, a nie wyrażają chęci z jej korzystania (często karty kredytowe są np. „dodatkiem” do kredytu gotówkowego udzielanego w celu sfinansowania różnych zakupów). Warunkiem w tym wypadku jest, aby posiadacz nie dokonał kartą żadnej płatności i zwrócił ją wydawcy w ciągu 14 dni od jej otrzymania.
Autor: Maciej Turos, aplikant radcowski
Gregorowicz-Ziemba Krakowiak Gąsiorowski Kancelaria Prawna
