Kolejne zawezwanie do próby ugodowej a przerwanie terminu przedawnienia

Zgodnie z art. 123 §  1 pkt. 1) Kodeksu cywilnego „Bieg przedawnienia przerywa się: 1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (…). Istotne jest, że po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.

Częstym instrumentem prawnym wykorzystywanym dla przerwania biegu terminu przedawnienia jest tzn. zawezwanie do próby ugodowej. Zaznaczyć trzeba, że środek ten był dotychczas popularny i z tej przyczyny, że opłata sądowa od zawezwania była bardzo niewielka – było to tylko 40,00 zł. Od 1 stycznia 2016 r. opłata ta została utrzymana tylko dla postępowań gdzie wartość przedmiotu sporu wynosi 10.000 zł lub mniej. Natomiast w przypadku postępowań pojednawczych, w sporach dotyczących kwot przekraczających 10.000 złotych – stała opłata sądowa wzrosła kilkukrotnie i wynosi obecnie 300 zł.

Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej powinien zawierać dokładne wskazanie osoby zawezwanej do próby ugodowej oraz przedmiot sprawy cywilnej, wskazany w taki sposób, aby zarówno sąd, jak i ta osoba wezwana mogli się zorientować co ma być przedmiotem postępowania oraz jaki jest jego zakres. Potrzebne to jest ponadto do oceny sądu, czy wniosek dotyczy sprawy, w której dopuszczalne jest przeprowadzenie postępowania pojednawczego.^.

Na skutek ww. wniosku postępowanie mogło zakończyć się w szczególności zawarciem ugody sądowej. W wielu jednak przypadkach zawezwanie do próby ugodowej miało znaczenie li tylko dla przerwania biegu terminu przedawnienia.

W literaturze pojawiały się wątpliwości czy kolejne zawezwanie do próby ugodowej również ma skutek w postaci przerwania biegu termin przedawnienia.

Ostatnio tematem tym zajmował się Sąd Najwyższy, w który w wyroku z dnia 6 lipca 2016 r. (sprawa o sygn. IV CSK 697/15), wskazał, że:

„Niewątpliwie drugie, czy kolejne zawezwanie do próby ugodowej doprowadzi do skutecznej przerwy biegu przedawnienia np. gdy po pierwszym zawezwaniu do próby ugodowej, aczkolwiek nie zakończonej zawarciem ugody, strony nadal pertraktowały i wnioskodawca mógł liczyć na ugodę, zaś przed upływem terminu przedawnienia strony nie doszły jeszcze do ostatecznego porozumienia, względnie dłużnik swoim zachowaniem daje wierzycielowi uzasadnione podstawy do przyjęcia, że dojdzie do ugodowego zakończenia sporu”.

W uzasadnieniu ww. wyroku SN wskazał, że:

„W konsekwencji zawezwanie do próby ugodowej z dnia 19 października 2007 r. doprowadziło do skutecznego przerwania biegu przedawnienia co do tej kwoty (art. 123 §1 pkt. 1) KC w zw. z art. 751 pkt. 1 KC). Kolejne wnioski w tej materii rzecz jasna mogły skutkować przerwaniem biegu przedawnienia ( art. 123 § 1 KC), o ile da się je zakwalifikować jako czynności przedsięwzięte bezpośrednio w celu dochodzenia roszczenia (art. 123 §1 pkt. 1) KC). Sąd drugiej instancji dokonał w tej materii zbyt ogólnej oceny. Nie można zaaprobować stanowiska, iż każde kolejne zawezwanie do próby ugodowej automatycznie prowadzić musi do takiego skutku. Wskazać trzeba, że z uwagi na charakter takiej czynności, jak i jej ostateczne skutki, które w przypadku odmowy zawarcia ugody przez drugą stronę w ogóle nie realizują jej celu, należy dokonać analizy takiej kolejnej czynności z punktu widzenia skutków z art. 123 §1 pkt. 1) KC , tak aby wykluczyć ewentualną próbę przedłużania w ten sposób – wbrew przepisowi art.119 KC – ustawowego terminu przedawnienia. W wyroku z dnia 28 stycznia 2016 r., III CSK 50/15, Sąd Najwyższy wskazał, że kolejne zawezwanie do próby ugodowej jest czynnością przerywającą bieg przedawnienia, jeżeli stanowczo nie ustalono, że przedsięwzięto ją w innym celu, aniżeli wskazany w art. 123 §1 pkt. 1) KC”.

Tym samym SN przesądził, że kolejne zawezwanie do próby ugodowej może przerwać bieg terminu przedawnienia, ale tylko jeśli jest ono realizowane w okolicznościach wskazujących na realność zawarcia ugody regulującej sporne stosunki pomiędzy stronami, a nie wyłącznie po to, aby kolejny raz przerwać bieg terminu przedawnienia roszczenia.

 Małgorzata Gach – Kancelaria GHMW – Kraków