Kodeks karny skarbowy: Korekta deklaracji jako okoliczność wyłączająca ukaranie

Zgodnie z art. 16a Kodeksu karnego skarbowego (k.k.s.) nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe ten, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy – Ordynacja podatkowa lub ustawa o kontroli skarbowej, korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie. Obecna treść przepisu, obowiązującego od dnia 1.09.2005 r., została ukształtowana zmianą, dokonaną z dniem 11.11.2006 r. Dobrodziejstwem tej regulacji jest możliwość uwolnienia się od kary przez sprawcę, który najpierw złożył niezgodną ze stanem rzeczywistym deklarację podatkową, uszczuplając albo narażając na uszczuplenie należność publicznoprawną, a następnie dokonał korekty deklaracji i uszczuploną należność uiścił. Niewątpliwie, wskazana instytucja wykazuje podobieństwa do czynnego żalu skarbowego, regulowanego art. 16 k.k.s.

Jak wynika z treści przywołanego przepisu, zwolnienie od kary wymaga od sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego łącznego spełnienia określonych przesłanek. Po pierwsze, sprawca obowiązany jest złożyć prawnie skuteczną korektę deklaracji podatkowej, opatrując ją uzasadnieniem przyczyny korekty. Po drugie, sprawca obowiązany jest uiścić uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie należność publicznoprawnej niezwłocznie (dobrowolnie) albo w terminie określonym przez uprawniony organ. Zasługuje w tym kontekście na uwagę fakt, że dla zastosowania i skuteczności omawianej instytucji zupełnie obojętne są pobudki, które skłoniły sprawcę przestępstwa lub wykroczenia do dokonania korekty uprzednio złożonej deklaracji.

O ile rozważanie, na czym polega uiszczenie uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej niezwłocznie lub w terminie określonym przez uprawniony organ, z racji oczywistości sformułowania nie wymaga wyjaśnień, o tle zasadne wydaje się krótkie omówienie dwóch składowych instytucji określonej art. 16a k.k.s., tj. „niepodlegania karze” i „prawnie skutecznej korekty deklaracji”. Przez ustawowe sformułowanie „nie podlega karze” trzeba rozumieć taki stan, w którym nie prowadzi się postępowania przeciwko sprawcy przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, uchylenie karalności następuje zaś z mocy samego prawa. Czym natomiast jest „prawnie skuteczna korekta deklaracji podatkowej”? Korektą jest odpowiadająca przepisom ustawy Ordynacja podatkowa czynność (art. 81 § 1 i 2) polegająca na złożeniu korygującej deklaracji wraz z dołączonym pisemnym uzasadnieniem przyczyn korekty. Nie jest prawnie skuteczną korekta, która nie zawiera uzasadnienia lub została złożona podczas postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej i dotyczy zakresu objętego postępowaniem lub kontrolą.

Autor: Bartłomiej Dobosiewicz, aplikant adwokacki Gregorowicz-Ziemba Krakowiak Gąsiorowski Kancelaria Prawna