Zarząd spółdzielni mieszkaniowej nie poddaje pod głosowanie uchwał spółdzielców

Członkowie spółdzielni mieszkaniowych mogą zgłaszać do zarządu autorskie projekty uchwał. Zarząd spółdzielni jest wówczas zobligowany do przygotowania projektów pod względem formalnym i przedłożenia ich pod głosowanie na walnym zgromadzeniu spółdzielni.

W praktyce niejednokrotnie zarządy spółdzielni nie przedkładają projektów uchwał spółdzielców na walnym zgromadzeniu, uzasadniając swe rozstrzygnięcie niską oceną merytoryczną projektów lub sprzecznością projektów z wewnętrząspółdzielczymi aktami normatywnymi lub z aktami prawa powszechnie obowiązującego.

Pojawia się wobec tego wątpliwość, czy takie postępowanie zarządów spółdzielni mieszkaniowych jest działaniem prawidłowym, a jeżeli nie, to jakie sankcje przewiduje system prawny za przedmiotowe nieprawidłowości.

Członkowie zgłaszają projekty, zarząd nadaje im właściwą formę
Według art. 83 ust. 10 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, członkowie spółdzielni mają prawo zgłaszać projekty uchwał i żądania w terminie 15 dni przed terminem posiedzenia walnego zgromadzenia lub jego pierwszej części. Projekt uchwały zgłaszanej przez spółdzielców musi być poparty przez co najmniej 10 członków.

W przypadku zgłoszenia przedmiotowych projektów, zarząd jest zobowiązany do ich przygotowania pod względem formalnym i przedłożenia pod głosowanie na walnym zgromadzeniu (art. 83 ust. 13 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych).

Z wykładni literalnej art. 83 ust. 13 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wynika, że zarząd ma nie tylko możliwość, ale i obowiązek przygotowania projektów pod względem formalnym oraz poddania ich pod głosowanie.

Termin „przygotowanie projektów pod względem formalnym” obejmuje m.in. uprawnienie zarządu do poprawy stylistyki projektów, nadania kolejnych numerów uchwałom, czy wydruku odpowiedniej liczby kopii projektów. Pojęcie to w żadnym jednak wypadku nie obejmuje prawa zarządu do ingerowania w merytoryczną treść projektów (przygotowanie projektów ograniczone jest bowiem do płaszczyzny formalnej, nie zaś materialnej).

Przygotowane pod względem formalnym projekty uchwał spółdzielców zarząd ma obowiązek przedłożyć pod głosowanie na walnym zgromadzeniu.

Zarząd ma obowiązek przedłożyć projekty spółdzielców pod głosowanie nawet wówczas, gdy uzna, iż projekty te pozostają w sprzeczności z przepisami prawa powszechnie obowiązującego czy regulacjami wewnątrzspółdzielczymi (przede wszystkim statutem spółdzielni). Przygotowanie przez zarząd projektów uchwał pod względem formalnym nie wpływa bowiem na zmianę pierwotnego autora projektów, jakim jest grupa spółdzielców. Zarząd może zaopiniować projekty pod względem formalnoprawnym oraz ekonomicznym. Stanowisko zarządu odnośnie projektów (pozytywne bądź negatywne) powinno zostać ujawnione na posiedzeniu walnego zgromadzenia. Zarząd w żadnym wypadku nie ma jednak uprawnienia do weryfikacji projektów w zakresie poddania bądź niepoddania danego projektu pod głosowanie.

Podsumowując, zarządy spółdzielni mieszkaniowych mają w każdym wypadku obowiązek przedkładania projektów spółdzielców pod głosowanie na walnym zgromadzeniu.

Konsekwencje nieprzedłożenia projektów pod głosowanie
W obecnie obowiązującym stanie prawnym brak jest przepisów regulujących skutki niedochowania przez zarządy obowiązku nałożonego art. 83 ust. 13 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych.

W żadnym wypadku pomocna nie jest tutaj konstrukcja powództwa o stwierdzenie nieważności czy uchylenie uchwał walnego zgromadzenia. Uchwały, których dotyczyć miałoby bowiem zaskarżenie, nie zostały w ogóle podjęte w rozumieniu art. 83 ust. 9 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, a wobec tego w sensie prawnym nie istnieją.

Nie można posiłkować się w takiej sytuacji także odpowiedzialnością odszkodowawczą członków zarządu (na zasadzie art. 58 Prawa spółdzielczego). Po pierwsze bowiem, członkowie zarządu odpowiadają nie względem członków lecz wobec całej spółdzielni jako odrębnej osoby prawnej. Po drugie, członkowie zarządu odpowiadają tylko w wypadku, gdy ich niezgodne z prawem lub postanowieniami statutu działanie lub zaniechanie doprowadziło do wystąpienia szkody (poniesienia strat lub utracenia korzyści). I wreszcie po trzecie, członkowie zarządu muszą ponosić winę w określonym postępowaniu.

W mojej ocenie, jedynym środkiem prawnym, z którego mogą skorzystać członkowie spółdzielni w wypadku niezastosowania się przez zarząd do dyspozycji art. 83 ust. 13 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, jest złożenie stosownego wniosku do Ministra Infrastruktury.

Zgodnie bowiem z art. 93a § 1 Prawa spółdzielczego, minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej ma prawo żądania informacji i danych, dotyczących organizacji i działalności spółdzielni mieszkaniowych, niezbędnych do dokonywania oceny zgodności z prawem i gospodarności działalności spółdzielni.

W przypadku naruszenia prawa przez spółdzielnię mieszkaniową minister występuje do właściwego związku rewizyjnego, w którym spółdzielnia jest zrzeszona, lub do Krajowej Rady Spółdzielczej z wnioskiem o przeprowadzenie lustracji. Lustrację taką przeprowadza się na koszt danej spółdzielni. Związek rewizyjny lub Krajowa Rada Spółdzielcza ma obowiązek wszcząć przedmiotową lustrację w ciągu 30 dni od dnia otrzymania wniosku ministra.

Podmiot przeprowadzający lustrację obowiązany jest przesłać ministrowi protokół z czynności lustracyjnych.  W przypadku niewykonania przez spółdzielnię mieszkaniową wniosków z przeprowadzonej lustracji minister nakazuje jej uwzględnienie tych wniosków w terminie 3 miesięcy. 

Spółdzielcy niedostatecznie chronieni wobec działań zarządu
Mając powyższe na uwadze, stwierdzić trzeba, że de lege lata członkowie spółdzielni nie są w sposób wystarczający chronieni przez system prawny wobec praktyk zarządu, polegających na nieprzedkładaniu projektów uchwał spółdzielców.

Jedynym środkiem prawnym przysługującym członkom spółdzielni jest wniosek do Ministra Infrastruktury o rozważenie możliwości przeprowadzenia w spółdzielni lustracji. Minister nie ma obowiązku zareagowania na wniosek, a nawet wówczas, gdy przeprowadzi lustrację, nie ma gwarancji, że niewłaściwa praktyka zarządu zostanie zmieniona.

De lege ferenda należy więc postulować wprowadzenie do ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych wyraźnej sankcji za nieprzestrzeganie przez zarząd 83 ust. 13 ustawy. Warte rozważenia byłoby wprowadzenie sankcji z art. 273 ustawy (katalog wykroczeń popełnianych m.in. przez członków zarządów spółdzielni mieszkaniowych).

Autor: Andrzej Jednoralski, aplikant radcowski

Kancelaria Radcy Prawnego „ART”
J A N J E D N O R A L S K I