Zasadą jest, iż wniesienie skargi do sądu administracyjnego na decyzje lub postanowienie nie wstrzymuje wykonania zaskarżonego aktu. Niemniej przepisy ustawy – Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi w sposób kompleksowy regulują zasady i tryb wstrzymania wykonania zaskarżonego aktu lub czynności. Wnosząc skargę na akt z zakresu prawa administracyjnego skarżący może zawrzeć w niej wniosek o wstrzymanie jego wykonania, przy czym przepisy wspomnianej ustawy przewidują, iż adresatem tego wniosku może być zarówno organ jak i sąd.
W pierwszym przypadku, jest to dopuszczalne do czasu przekazania skargi do sądu, w drugim zaś od chwili jej wpływu do sądu. W zależności od tego, jaką podstawę rozpoznania wniosku wskaże strona adresatem będzie bądź organ administracji bądź sąd.
Wstrzymanie wykonania aktu lub czynności przez organ może nastąpić w trzech różnych sytuacjach faktycznych:
(i)w przypadku wniesienia skargi na decyzję lub postanowienie organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania;
(ii)w przypadku wniesienia skargi na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa – właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub w części;
(iii)w przypadku wniesienia skargi na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej – właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie.
Przesłankami wstrzymania zaskarżonego aktu przez sąd są niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody oraz niebezpieczeństwo spowodowania trudnych do odwrócenia skutków. Orzecznictwo sądowoadministracyjne pod pojęciem znacznej szkody (majątkowej i niemajątkowej) rozumie taką szkodę, która nie będzie mogła być wynagrodzona przez późniejszy zwrot spełnionego świadczenia lub jego wyegzekwowania, ani też nie będzie możliwe przywrócenie rzeczy do stanu pierwotnego. Z kolei jako przykład trudnych do odwrócenia skutków podaje się sytuację, w której w wyniku wykonania zaskarżonej decyzji nastąpi zakończenie prowadzonej działalności gospodarczej, a w konsekwencji utrata przez stronę skarżącą jedynego źródła utrzymania dla niej i dla jej rodziny.
Analiza orzecznictwa sądów administracyjnych prowadzi również do wniosku, iż niezbędną przesłanką wydania postanowienia o wstrzymaniu wykonania zaskarżonego aktu jest wykazanie przez stronę we wniosku okoliczności uzasadniających możliwość wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków. W praktyce najczęstszą przyczyną oddalania tego rodzaju wniosków jest brak wykazania przez stronę istnienia tych okoliczności.
Autor: Anna Oleksiewicz, prawnik w Kancelarii STOPCZYK & MIKULSKI
