W trakcie trwania separacji bądź po orzeczeniu nieważności małżeństwa, małżonek, którego sytuacja materialna pogorszyła się może się domagać alimentów. Także małżonek rozwiedziony nie jest skazany na życie w niedostatku. Ustawa przewiduje bowiem możliwość ubiegania się o alimenty od byłego małżonka.
Obowiązek alimentacyjny, jaki istnieje pomiędzy żoną i mężem jest uzależniony od tego, które z małżonków zostało uznane za winnego rozpadu pożycia małżeńskiego. Wina małżonka przy rozwodzie ma zatem istotne znaczenie.
Czy należą się alimenty jeśli żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa?
W przypadku rozwodu bez winy, tzn. wtedy, kiedy sąd nie wskazał strony, która jest wyłącznie winna rozpadowi pożycia małżeńskiego, małżonkowie mogą domagać się alimentów od siebie nawzajem, co określa się mianem zwykłego obowiązku alimentacyjnego.
Taka sytuacja występuje zarówno wtedy, kiedy sąd w ogóle nie wskazuje winnej strony, jak i wtedy, kiedy zadecyduje, że obie strony zawiniły.
W trakcie trwania związku małżeńskiego, małżonkowie są w równym stopniu zobowiązani do zaspokajania potrzeb rodziny. Wynika to bezpośrednio z przepisów Kodeksu rodzinnego. Należy jednak zaznaczyć, że sformułowanie „w równym stopniu” oznacza obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny proporcjonalnie do możliwości majątkowych i zarobkowych każdego z małżonków. Nie ma zatem jednej określonej kwoty dla obu stron, wszystko zależy od indywidualnej sytuacji.
Bezpośrednio z tych przepisów wynika, że jeżeli jeden z małżonków zdecydował się na poświęcenie swojej kariery zawodowej po to, aby wychowywać dzieci, bądź nie jest zdolny do pracy, ma prawo oczekiwać, że druga strona będzie przeznaczać środki przeznaczone na jego indywidualne potrzeby. Tak samo kwestia ta wygląda w przypadku rozwodu.
Aby jednak powstał obowiązek alimentacyjny, muszą zostać spełnione konkretne przesłanki, do których należą między innymi:
- Sytuacja, w której małżonek występujący o prawo do przyznania alimentów żyje w niedostatku, czyli nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb,
- Możliwości finansowe małżonka, który będzie zobowiązany do płacenia alimentów,
- Brak wyłącznej winy jednej ze stron.
Należy jednak doprecyzować, że ustawa przewiduje powstanie obowiązku alimentacyjnego w zakresie pokrycia usprawiedliwionych potrzeb jednego z małżonków żyjącego w niedostatku. Nie oznacza to jednak automatycznie, że po rozwodzie małżonek ma prawo domagać się środków pokrywających koszty życia na takiej samej stopie życiowej jak w trakcie trwania małżeństwa.
Pod uwagę brane są także możliwości majątkowe oraz finansowe, jakimi dysponuje strona zobowiązana do płacenia alimentów.
W przypadku rozwodu bez wskazania winnej strony, obowiązek alimentacyjny wygasa po upływie pięciu lat od rozwodu i może ulec przedłużeniu wyłącznie w wyjątkowych okolicznościach.
Wyłączna wina małżonka przy rozwodzie – jak przedstawia się kwestia alimentów?
Wyłączna wina małżonka przy rozwodzie tj. gdy jeden z małżonków został wyłącznie obarczony winą za rozpad pożycia małżeńskiego, ma bardzo istotny wpływ na obowiązek alimentacyjny. Zachodzi tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny.
Rozszerzony obowiązek alimentacyjny również zakłada zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb strony, która jest niewinna. Podkreślić przy tym należy, że niewinny małżonek nie musi znajdować się niedostatku, żeby wystąpić o alimenty.
Wystarczającą przesłanką do domagania się alimentów od winnego małżonka jest pogorszenie sytuacji materialnej małżonka, który jest niewinny. W celu stwierdzenia, czy ten warunek zaistniał, sąd porównuje sytuację materialną niewinnego małżonka po rozwodzie z jego sytuacją materialną w trakcie trwania związku małżeńskiego.
A jak to wygląda w przypadku rozdzielności majątkowej?
Małżonkowie, między którymi przed wniesieniem sprawy rozwodowej istniała rozdzielność majątkowa nie są w żaden sposób chronieni przed obowiązkiem alimentacyjnym.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, obowiązek alimentacyjny między małżonkami jest niezależny od stosunków majątkowych pomiędzy nimi. Oznacza to, że małżonek niewinny może wystąpić o świadczenie alimentacyjne od małżonka winnego.
Podsumowując…
Po rozwodzie małżonek ma prawo domagać się alimentów od byłego małżonka. W przypadku rozwodu bez wskazania winnej strony, każdy z małżonków może ubiegać się o świadczenie alimentacyjne od byłego małżonka.
Jeżeli jednak sąd orzeknie o winie jednego z małżonków, wówczas alimentów może domagać się wyłącznie małżonek niewinny.
Joanna Jaskiernia – współpracownik Portalu
