Urlop a dyspozycyjność

8 lipca 2009

1471

Zdarza się, że pracodawca wymaga, aby pracownicy brali na urlopy telefony komórkowe i byli dyspozycyjni o różnych porach dnia. Jeśli pracownik nie odbiera telefonu, może zostać pozbawiany premii lub ukarany w inny sposób. Czy pracownik rzeczywiście musi być do dyspozycji pracodawcy w trakcie swojego urlopu?
Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego i płatnego urlopu wypoczynkowego (art. 152 § 1 KP). Jak wynika z powyższej definicji urlopu wypoczynkowego, jest on celowy – co oznacza, że powinien być wykorzystywany przez pracownika w celu odpoczynku i regeneracji sił. Co do zasady pracodawca nie może nakładać na pracowników obowiązku aby na urlop wypoczynkowy zabierali ze sobą telefony komórkowe (prywatne lub służbowe). Przypadek, w którym pracodawca nakaże pracownikowi czuwanie pod telefonem w trakcie jego urlopu wypoczynkowego, może zostać zakwalifikowany jako dyżur telefoniczny. Należy jednak zauważyć, że w czasie dyżuru telefonicznego pracownik jest zobowiązany do pozostawania w gotowości do pracy, zaś w okresie korzystania z urlopu wypoczynkowego taki obowiązek na nim nie spoczywa. Przepisy prawa pracy zakładają jeden przypadek, kiedy pracodawca jest uprawniony do kontaktowania się z pracownikiem w czasie jego wypoczynku. Mianowicie, jest to potrzeba odwołania pracownika z urlopu, gdy jego obecności w zakładzie pracy wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu (art. 167 § 1 KP).
Obowiązek pozostawania przez pracownika w dyspozycji pracodawcy w trakcie urlopu wypoczynkowego, może wynikać z przepisów zakładowych np. z zakładowego układu zbiorowego pracy lub z regulaminu pracy. W powyższych aktach, może być wskazana określona grupa pracowników, którzy są zobligowani do stałego pozostawania w kontakcie telefonicznym (również w czasie urlopu wypoczynkowego) ze swoim pracodawcą. W praktyce takie przypadki mają zastosowanie przeważnie w stosunku do pracowników tzw. wysokiego szczebla (menedżerów) lub specjalistów odpowiedzialnych za usuwanie różnego rodzaju nagłych awarii.
Poza powyższym przykładem, pracodawca nie może wymagać od pracowników, aby w czasie urlopu byli dostępni pod telefonem. Należy zdecydowanie zaznaczyć, że pracodawca nie jest uprawniony do wyciągania w stosunku do pracowników żadnych konsekwencji, w sytuacji w której podczas korzystania z urlopu wypoczynkowego nie odbierają oni telefonów. Pozbawianie z owego powodu danego pracownika premii lub nakładanie innego rodzaju kar porządkowych jest działaniem sprzecznym z prawem.
Warto również wskazać, że kilkakrotne kontaktowanie się pracodawcy z pracownikiem w czasie jego urlopu, może zostać uznane za świadczenie przez owego pracownika w takim dniu pracy. Art. 128 § 1 KP wyraźnie wskazuje, że czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Sytuacja, w której pracownik jest zmuszany do odbywania częstych rozmów telefonicznych z pracodawcą w trakcie urlopu, może być uznana za świadczenie pracy w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Wówczas, pracownik jest uprawniony do wystąpienia z roszczeniem o uznanie tego dnia za dzień pracy, zapłaty pełnego wynagrodzenia oraz udzielenia mu urlopu wypoczynkowego w innym dniu.