Przedłużenie umowy o pracę do dnia porodu – kilka kwestii

Niniejszy artykuł przybliża zagadnienie przedłużenia terminowej umowy o pracę do dnia porodu oraz związane z tym prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego.

Powiadomienie pracodawcy o ciąży

Z mocy art. 177 § 1 Kodeksu pracy (K.p.) pracownica zostaje objęta ochroną trwałości stosunku pracy z chwilą gdy pracodawca wie o tym, że jest ona w ciąży. Stan ciąży pracownicy potwierdza przedłożone pracodawcy zaświadczenie lekarskie. Pracownica może go złożyć w dogodnym dla siebie terminie np. będąc w 8 tygodniu ciąży.

Ochrona z art. 177 par. 3 Kodeksu pracy

Na podstawie art. 177  § 1 K.p. pracodawca przedłuży pracownicy z mocy prawa dotychczasową terminowa  umowę o pracę zawartą na czas określony  lub na okres próbny przekraczający 1 miesiąc do dnia porodu, jeżeli uległaby ona rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży.

Sposób liczenia trzeciego miesiąca ciąży zawiera wyrok Sądu Najwyższego (SN) z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie o sygn. I PK 33/02. Czytamy w nim:  ”Termin upływu trzeciego miesiąca ciąży (art. 177 § 3 k.p.), oblicza się w równej miary miesiącach księżycowych (28 dni).”

W jego uzasadnieniu SN podał, że „(…) stan zaawansowania ciąży liczy się zasadniczo i precyzyjnie w tygodniach, a według tej metody liczenia ciąża trwa 40 tygodni, czyli 280 dni kalendarzowych. Warto zauważyć, że taka liczba nieprzerwanych dni nie daje się przeliczyć na zamkniętą ilość pełnych miesięcy kalendarzowych, a jedynie na dziesięć pełnych miesięcy księżycowych, liczonych po 28  nieprzerwanych dni kalendarzowych, obejmujących po cztery tygodnie”.

Zgodnie z niniejszym wyrokiem „bezpieczny” jest 13 tydzień ciąży.

Przykład:

Pani Maria posiada umowę o pracę zawartą na czas określony od 1 listopada 2016 r. do 31 maja 2017 r.  Pracownica dowiedziała się na początku marca 2017 r., że jest w 8 tygodniu ciąży i niezwłocznie doręczyła pracodawcy zaświadczenie lekarskie (art. 185 § 1 K.p.). Pracodawca przedłuży jej aktualną umowy o pracę do dnia porodu, ponieważ w chwili jej zakończenia pracownica będzie powyżej 12 tygodnia ciąży.

Pracownica młodociana także pod ochroną

Pracodawca, który zawarł na czas określony z pracownicą młodocianą umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego zobowiązany jest z mocy prawa przedłużyć jej umowę do dnia porodu na zasadach określonych w art. 177 § 3 K.p. W Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r., poz. 232) nie ma bowiem odrębnych przepisów dotyczących ochrony młodocianej pracownicy będącej w ciąży. Do dnia porodu uczennica jest pracownikiem, a z dniem urodzenia  dziecka nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i na jej wniosek także za okres urlopu rodzicielskiego.

Wyjątek

Z art. 177 § 3[3]  K.p. wynika, że pracodawca nie ma prawnego obowiązku przedłużania do dnia porodu umowy o pracę zawartej na czas określony na zastępstwo  pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, jeżeli jej termin jej rozwiązania byłby po upływie 3 miesiąca ciąży.  Obowiązuje go jedynie zakaz wypowiedzenia lub rozwiązania tej umowy o pracę w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego pracownicy (177 § 1 K.p.). Umowa na zastępstwo rozwiązuje się zawsze w terminie, który został w niej wskazany. Będzie to niezależne od tego w którym miesiącu ciąży będzie pracownica zastępująca.  Może tak być również w czasie jej urlopu macierzyńskiego.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego

Umowa przedłużona do dnia porodu rozwiązuje  się z dniem urodzenia dziecka przez pracownice – matkę. Pracodawca może wypłacić wtedy pracownicy zasiłek macierzyński za 1 dzień albo jego wypłatę w całości przekazać do właściwego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Tak będzie w sytuacji, gdy pracownica przed porodem nie korzystała z urlopu macierzyńskiego wymiarze „nie więcej niż 6 tygodni” ( art. 180 § 2 K.p.).

Kwestię wypłaty zasiłku macierzyńskiego w przypadku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu reguluje art. 30 ust. 4 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa  (tekst jedn. : Dz.U. z 2016 r., poz. 372). Ustawodawca podaje w nim, że ubezpieczonej będącej pracownicą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na czas określony, z którą umowa o pracę na podstawie art. 177 § 3 Kodeksu pracy została przedłużona do dnia porodu – przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia.

Za jaki okres

Zasiłek macierzyński przysługuje za okres urlopu macierzyńskiego  i za okres urlopu rodzicielskiego. Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres urlopu macierzyńskiego wynikający z art. 180 §  1 K.p. Przykładowo, gdy urodzi się jedno dziecko przy jednym porodzie jego wymiar wynosi 20 tygodni. Jeżeli nastąpił poród bliźniaczy, wówczas urlop macierzyński wynosi 31 tygodni. 

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni – gdy nastąpi poród pojedynczy i 34 tygodnie – w przypadkach urodzenia większej liczby dzieci przy jednym porodzie (art. 182[1a] §  1 K.p.).

Zasiłek macierzyński na wniosek czy bez wniosku

Zasiłek za okres urlopu macierzyńskiego wypłacany jest bez wniosku ubezpieczonej matki dziecka niebędącej pracownikiem. Natomiast wniosek o zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wymaga wniosku już jej wniosku. Wniosek ten  należy złożyć nie później niż przed rozpoczęciem korzystania z tego zasiłku. Nie może być bowiem żadnej przerwy w pobieraniu powyższych świadczeń.

Podstawa prawna:

– art. 177 § 1, art. 177 § 3, art. 177 § 3[1] , art. 180 § 1 – 2 K.p , art. 182[1a] § 1,  art. 185 § 1 Kodeksu pracy,

– art.29 ust. 1 pkt 1, art. 29a ust. 1, art. 30 ust. 4 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa  (tekst jedn. : Dz.U. z 2016r., poz. 372).

Stan prawny na 24 marca 2017 roku

Wanda Książek