Ochrona przed zwolnieniem pracownika wychowującego małe dziecko

1 stycznia 2009 r. weszła w życie istotna nowelizacja Kodeksu pracy. Ustawodawca wprowadził w art. 1868 KP nową regulację, zgodnie z którą pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie o dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nie obniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. Zgodnie z postanowieniem art. 1891 KP, z powyższego uprawnienia może skorzystać tylko jeden z zatrudnionych rodziców lub opiekunów dziecka.

Dodany do Kodeksu pracy art. 1868 należy interpretować w oparciu o art. 1867 KP, zgodnie z którym pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest wówczas obowiązany taki wniosek pracownika uwzględnić.

Art. 1868 KP stanowi swoisty okres ochronny dla pracownika, który pomimo przysługującego mu prawa skorzystania z urlopu wychowawczego, zdecyduje się na świadczenie pracy w niepełnym wymiarze etatu. Pracodawca będzie uprawniony do rozwiązania z owym pracownikiem umowy o pracę, jedynie w ściśle określonych sytuacjach, które zostały wskazane powyżej.

Należy zwrócić uwagę, iż z wnioskiem o obniżenie wymiaru czasu pracy może wystąpić wyłącznie pracownik, któremu przysługuje urlop wychowawczy. Pracownikowi przysługuje urlop wychowawczy w przypadku, gdy posiada on co najmniej 6 miesięczny staż pracy – do którego wliczają się również poprzednie okresy zatrudnienia. Urlop wychowawczy udzielany jest w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 4 roku życia – art. 186 § 1 KP. Z powyższego wynika, że z wnioskiem o obniżenie wymiaru czasu pracy nie może wystąpić pracownik, któremu urlop wychowawczy nie przysługuje.

Kodeks pracy nie zakreśla w omawianym przedmiocie żadnych terminów co oznacza, że z owym wnioskiem może zwrócić się uprawniony pracownik w każdy czasie. W przypadku, gdy pracodawca nie uwzględni wniosku pracownika, pracownikowi przysługuje prawo wytoczenia powództwa o zobowiązanie pracodawcy do obniżenia jego wymiaru czasu pracy. Ustawodawca nie określił także formy, w jakiej wniosek powinien być pracodawcy przedstawiony. Oznacza to, iż pracownik jest uprawniony do złożenia takiego wniosku zarówno ustnie jak i na piśmie, jednakże z uwagi na interes pracownika, zalecane jest aby wniosek został złożony na piśmie do celów dowodowych. Pracownik powinien ponadto wskazać we wniosku okres, przez który zamierza korzystać ze skróconego wymiaru czasu pracy oraz wysokość skróconego wymiaru czasu pracy.

Autor: Wojciech Ostrowski, radca prawny