Na czym polega służebność przesyłu?

Stosunki gospodarcze przyjmują rozmaity charakter. Zatem, wielu przedsiębiorców, aby móc prowadzić w danym terenie swoją działalność, staje przed wyzwaniem postawienia na działkach sąsiadujących z jego fabryką na przykład trwałego urządzenia. Mogą to być m.in. transformatory dodatkowe do prądu, czy inne konstrukcje, służące do przesyłu. Oczywistym mogłoby się wydawać, iż najpraktyczniej byłoby, gdyby przedsiębiorca kupił sąsiednią działkę, z której korzystanie ułatwi mu prowadzenie działalności. Nie jest to jednak proste. Nie każdego przedsiębiorcę na to stać, a nie każdy właściciel takiej działki, zechce się na to zgodzić. Obecnie jednak funkcjonuje rozsądna alternatywa, a więc służebność przesyłu.

Kiedy można ustanowić służebność przesyłu?

Mając na uwadze sytuacje, w których najczęściej dochodzi do ustanowienia służebności przesyłu, można wyróżnić podane niżej przypadki:

1. Na danej nieruchomości już znajdują się urządzenia przesyłu, zatem ustanawia się służebność, celem uregulowania ich stanu prawnego,
2. Ustanawia się służebność dla szeroko rozumianych indywidualnych funkcji, celów gospodarczych,
3. Kiedy przedsiębiorca przesyłowy chce już teraz (w chwili ustanowienia służebności) albo dopiero w przyszłości takie urządzenie postawić, a chce mieć gwarancję prawną, że kiedy urządzenie postawi, czy zainwestuje w jego nabycie w przyszłości, właściciel gruntu się z tego nie wycofa.

Służebność przesyłu – jak ją ustanowić?

W rzeczywistości, ustanowienie służebności przesyłu od strony prawnej, formalnej może nastąpić w trzech formach.

Pierwsza forma (najczęściej praktykowana) to oczywiście spisanie umowy między stronami, tj. właścicielem nieruchomości obciążonej a przedsiębiorcą przesyłowym.

Druga możliwość to ustanowienie służebności przesyłu w drodze orzeczenia sądu.

Po trzecie może do tego również dojść w drodze zasiedzenia.

Sądowe ustanowienie takiej służebności odbywa się według przepisów Kodeksu Postępowania Cywilnego. Jeśli natomiast chodzi o ustanowienie służebności w drodze zasiedzenia, jest to możliwe wtedy, gdy przedsiębiorca przesyłowy wykazuje posiadanie samoistne, które ma cechy ciągłości oraz już ustanowił na nieruchomości trwałe i widoczne urządzenie przesyłowego, z którego korzysta. Warunkiem jest to również upływ odpowiednio 20 czy 30 lat począwszy od pierwszego dnia takiego posiadania (w zależności, czy przedsiębiorca przesyłowy pozostaje w dobrej, czy złej wierze). Gdy pozostaje w dobrej wierze wystarczy upływ 20 lat, a gdy w złej odpowiednio okres dłuższy, tj. 30 lat.

Ile trwa, a kiedy ulega zmianie, wygaśnięciu służebność przesyłu?

Ustanowienie służebności przesyłu nie ma charakteru niezmiennego. Może dojść bowiem do sytuacji, iż zmienią się strony umowy, tj. właściciel przedsiębiorstwa przesyłowego, czy obciążonej nieruchomości – co wtedy? Sytuacja zmiany właściciela okazuje się nie być problematyczna. Wtedy prawo stanowi, że służebność po prostu przechodzi na nowego nabywcę przedsiębiorstwa. Do jednak całkowitego wygaśnięcia służebności przesyłu ustanowionej na danej nieruchomości dochodzi przede wszystkim wtedy, gdy:

• Przedsiębiorca przesyłowy likwiduje swoją działalność, wtedy wygasa służebność oraz jest on zobowiązany do usunięcia ustanowionych na danej nieruchomości gruntowej urządzeń przesyłowych, a jeśli w toku ich usuwania dojdzie do wyrządzenia szkód na nieruchomości, jest również zobowiązany ponieść koszty ich naprawy,

• Kiedy strony postanowią to w drodze umowy między sobą na zasadzie zrzeczenia się,

• Możliwe jest też wygaśnięcie służebności przesyłu na analogicznych zasadach, jak w przypadku wygaśnięcia służebności gruntowej, czyli gdy przez okres 10 lat nie jest w ogóle wykonywana,

• Następuje to na wniosek jednej ze stron, np. właściciel nieruchomości występuje o to, wskazując, iż służebność jest dla niego uciążliwa, a nie jest niezbędna dla funkcjonowania przedsiębiorstwa przesyłowego.

Jak i dlaczego powinna być spisana umowa obejmująca służebność przesyłu?

Dla celów dowodowych, jak i względów praktycznych strony powinny między sobą spisać w odpowiedniej treści umowę służebności przesyłu. Przede wszystkim dlatego, że zagwarantuje to stronom ochronę przed nadużyciami. Kiedy dla przykładu przedsiębiorca przesyłowy nie posiadałby takiej umowy, mógłby zostać pociągnięty z biegiem czasu do odpowiedzialności przez właściciela nieruchomości za bezprawne korzystanie z jego nieruchomości. Znane są przypadki, gdy właściciele nieruchomości w analogicznych sytuacjach wysuwali roszczenia odszkodowawcze. Taka umowa powinna więc zostać spisana, z racji tego, że kluczowe jest tu złożenie przez właściciela nieruchomości oświadczenia, w którym zobowiązuje się do obciążenia swojej nieruchomości, co więcej, w tym przypadku wymagana jest forma aktu notarialnego. Warto zadbać o to, aby znalazły się w niej tak kluczowe kwestie jak:

1. zakres służebności,
2. treść służebności,
3. prawa i obowiązki stron,
4. szczegółowy opis, w jaki sposób przedsiębiorca przesyłowy może korzystać z danej nieruchomości,
5. wskazanie, czy za ustanowienie służebności przesyłu przedsiębiorca jest zobowiązany wynagrodzić właściciela nieruchomości, a jeśli tak, to w jakiej postaci.

Z uwagi na powyższe, uznać należy, że umowa służebności przesyłu powinna być spisana między stronami w formie aktu notarialnego. To chroni je przed nadużyciami. W umowie tej należy przede wszystkim zapisać zakres służebności, sposób korzystania przez przedsiębiorcę przesyłowego z obciążanej nieruchomości, czy uregulować kwestie ewentualnego wynagrodzenia właściciela nieruchomości.

MM.