Telepraca jest stosunkowo nową formą zatrudnienia, która wraz z rozwojem technologii IT oraz nowych środków komunikacji zyskuje na popularności. Niesie ze sobą pewne korzyści, zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy, co sprawia, iż przewiduje się wzrost udziału tej formy zatrudnienia w przyszłości. Pozwala na aktywizację zawodową niepełnosprawnych, kobiet wychowujących dzieci, czy też ludności mieszkającej na obszarach wiejskich. Rozważając ten temat, warto jednak szerzej pochylić się nad tematem stosunku prawnego pracy w przypadku telepracy, gdyż jest to kwestia która najczęściej absorbuje pracodawców i pracowników korzystających z tej formy zatrudnienia.
Czym ogólnie w prawie jest stosunek pracy?
Na wstępie kilka podstawowych informacji opisujących stosunek pracy na terenie RP. Tutaj wyróżnia się:
- Zatrudnienie pracownicze – opierające się na przepisach Kodeksu Pracy, przewidujące zatrudnienie w ramach umowy o pracę. Może ona zostać zawarta w formie umowy na okres próbny, na zastępstwo, na czas określony, na czas nieokreślony lub na czas wykonania określonej pracy,
- Zatrudnienie niepracownicze – opierające się na przepisach Kodeksu Cywilnego, przewiduje nawiązanie stosunku pracy poprzez wykorzystanie umowy zlecenia bądź umowy o dzieło.
Stosunek pracy – jak Kodeks Pracy definiuje nawiązanie stosunku pracy?
Art. 22. § 1. Kodeksu Pracy definiuje nawiązanie stosunku pracy poprzez zobowiązanie się pracownika do wykonania określonego rodzaju pracy na rzecz pracodawcy. Praca ta musi odbywać się w czasie i miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. W ramach stosunku pracy, pracodawca musi pracownikowi wypłacać za tę pracę wynagrodzenie. Jeśli są spełnione te przesłanki, wtedy zatrudnienie jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, nawet jeśli strony nazwą umowę w inny sposób.
Stosunek pracy wymaga zaangażowania dwóch stron: pracodawcy i pracownika. Art. 2 Kodeksu Pracy określa pracownika jako osobę fizyczną, zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, wyboru, mianowania, powołania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Należy przy tym podkreślić, że w rozumieniu ustawy osoba wykonująca pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (umowa zlecenie, umowa o dzieło) nie jest pracownikiem. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, czy też wykonujących pracę nakładczą. Zatem tylko potocznie można byłoby tutaj mówić, że zachodzi tutaj jakiś stosunek pracy.
Pracodawcą natomiast może zostać jednostka organizacyjna zatrudniająca pracowników. Co istotne, jednostka ta nie musi posiadać osobowości prawnej, może być to także osoba fizyczna, jeśli jest uprawiona do nawiązywania stosunku pracy, czyli do zatrudniania pracowników.
Jakie są podstawowe różnice w przypadku „zatrudnienia” na podstawie umów cywilnoprawnych i zatrudnienia na umowę o pracę?
Istotnym aspektem umowy o pracę jest konieczność podporządkowania się pracodawcy i poleceniom kierownictwa. Ponadto pracownik odpowiada za wykonanie pracy starannie i zgodnie z poleceniami, jest natomiast zwolniony z odpowiedzialności za efekt końcowy.
Inaczej wygląda ta kwestia w umowach cywilnoprawnych. Wtedy zleceniodawca nie ma możliwości (co do zasady) wydawania stronie umowy wiążących poleceń co do sposobu realizacji powierzonego zadania. Jeżeli jest to umowa zlecenia, czyli umowa o świadczenie pracy lub usług, wtedy zleceniobiorca musi starannie wykonywać powtarzające się czynności, wyszczególnione w umowie. Jeżeli jednak zawarto umowę o dzieło, wtedy zleceniobiorca jest obowiązany do przedstawienia konkretnego rezultatu swojej pracy – czyli zawartego w umowie „dzieła”.
W kolejnym artykule zajmiemy się już konkretnymi aspektami stosunku pracy obejmującego telepracę.
MM.
