Kiedy powstaje przychód ze sprzedaży akcji lub udziałów w spółkach – stanowiska organów podatkowych

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt. 7) Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednol. Dz. U z 2012, poz. 361 ze zm.)  jednym ze źródeł przychodów osób fizycznych pozostają kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt. 8 lit. a)-c).

Przychody z kapitałów pieniężnych tj. ze sprzedaży w szczególności udziałów w spółkach, akcji oraz innych papierów wartościowych precyzuje w tym zakresie art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ww. ustawy, w którym to przepisie określono, że za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych. w spółkach mających osobowość prawną.

Problemu nie ma, jeśli w tym samym roku doszło do zawarcia umowy sprzedaży ww. walorów i do uzyskania przez sprzedającego całości ceny. Wówczas podatek należny z tytułu tej sprzedaży obliczony zgodnie z zasadami opisanymi w art. 30b ww. Ustawy powinien być wykazany w specjalnym zeznaniu podatkowym (PIT 38) składanym do 30 kwietnia kolejnego roku podatkowego i zapłacony do tej daty.

Sytuacja komplikuje się, jeśli umowa zawarta została w konkretnym roku podatkowym ale część lub całość płatności za zbywane walory została rozłożona na raty płatne w różnych okresach (różnych latach podatkowych).

Podatnicy oraz część sądów administracyjnych wychodzą co do zasady z założenia, że poszczególne części ceny powinny podlegać opodatkowaniu w tych okresach w których stały się one wymagalne tzn. kiedy nadszedł termin płatności każdej kolejnej raty.

Organy podatkowe stoją natomiast na odmiennym stanowisku łącząc opodatkowanie li tylko z faktem zawarcia umowy sprzedaży udziałów lub akcji – abstrahując zupełnie od terminów płatności przyjętych przez strony w umowie. Organy uzasadniały swój pogląd m.in. w następujący sposób:

a)    „W opisanym we wniosku zdarzeniu zawarcie w 2014 r. umowy sprzedaży będzie skutkować powstaniem po stronie sprzedającego zobowiązania przeniesienia na rzecz nabywcy własności udziałów, natomiast po stronie kupującego zapłaty ceny wynikającej z umowy. Te dwa elementy świadczą o powstaniu stosunku zobowiązaniowego pomiędzy obiema stronami transakcji. Nie budzi zatem wątpliwości, że po stronie kupującego powstaje wynikające z umowy sprzedaży udziałów zobowiązanie w wysokości kwoty wskazanej w umowie (ceny za udziały). Fakt zawarcia dodatkowego postanowienia w umowie o sposobie i terminach płatności nie ma znaczenia dla wielkości powstania tego zobowiązania. Tym samym po stronie sprzedającego powstaje należność w wysokości ceny sprzedaży udziałów. Dla momentu ustalenia przychodu bez znaczenia jest zatem fakt, że cena zbycia może zostać zapłacona w całości w dniu podpisania umowy lub w częściach (ratach) po dniu podpisania umowy, bowiem sposób zapłaty ceny może być dowolnie kształtowany przez strony umowy sprzedaży i nie ma wpływu na powstanie obowiązku podatkowego. Ten bowiem wypływa z dokonania przez podatnika zbycia udziałów w określonej dacie za określoną cenę, zbyciem jest zaś zawarcie umowy sprzedaży. W momencie zbycia udziałów następuje przeniesienie praw i obowiązków wynikających z ich posiadania na nabywcę. To oznacza, że w dacie zawarcia umowy sprzedaży udziałów u Wnioskodawcy powstanie więc przychód należny , o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”. – z interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 9 marca 2015 r. IBPBII/2/415-1097/14/NG,

b)   „Odnośnie zatem ustalenia momentu uzyskania przychodu z tytułu odpłatnego zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością zauważyć należy, że skutki powyższego działania dla celów podatkowych określa art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepis ten stanowi, że przychodem z odpłatnego zbycia udziałów w spółce kapitałowej będzie przychód należny choćby nie został faktycznie otrzymany. Jednakże przepisy prawa podatkowego nie wprowadzają definicji legalnej pojęcia „przychody należne”. Realizując założenia wykładni prawa nakazującej poszukiwanie znaczenia interpretowanego terminu w powszechnym języku polskim, wskazać należy na rozumienie znaczeniowe pojęcia „należny” według Słownika języka polskiego (Wydawnictwo Naukowe PWN – 1998 r., wydanie I, tom II, str. 253), który wskazuje znaczenie wyrazu „należny” – jako „przysługujący, należący się komuś lub czemuś”. Tak więc „przychód należny” oznacza przychód przysługujący, który się należy i nie ma znaczenia, że nie został otrzymany. Przepis stwierdzający, że „za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, chociażby faktycznie nie otrzymane przychody z odpłatnego przeniesienia tytułu własności udziałów w spółkach” wyraźnie wskazuje, że chodzi o przychody przysługujące, należące się komuś, stanowiące wierzytelność, bez względu na to czy zostały one otrzymane czy też będą otrzymane w przyszłości”.- z interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 4 grudnia 2014 r. ILPB2/415-896/14-4/JK.

c)    „Dla momentu ustalenia przychodu bez znaczenia jest zatem fakt, że cena zbycia może zostać zapłacona w całości w dniu podpisania umowy lub w ratach po dniu podpisania umowy. Albowiem sposób zapłaty ceny może być dowolnie kształtowany przez strony umowy sprzedaży i nie ma wpływu na powstanie obowiązku podatkowego. Ten bowiem wypływa z dokonania przez podatnika zbycia udziałów w spółce kapitałowej w określonej dacie za określoną cenę, zbyciem jest zaś zawarcie umowy sprzedaży. W momencie zbycia udziałów następuje przeniesienie praw i obowiązków wynikających z ich posiadania na nabywcę. W dacie zawarcia umowy sprzedaży udziałów u zbywcy powstaje więc przychód należny, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Określając moment podatkowy (datę), w którym po stronie Wnioskodawcy powstanie przychód z tytułu odpłatnego zbycia udziałów należy odkodować zwrot „przychody należne choćby nie były otrzymane” w kontekście art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) ustawy jako kwoty, które wywołują skutki obligacyjne z umowy. Stąd też – w opisanym stanie faktycznym należy uznać, że datą, w której powstaje przychód po stronie Zainteresowanego, jest dzień, w którym nastąpiło przeniesienie prawa własności zbywanych udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na nabywcę (data zawarcia umowy sprzedaży), bez względu na to kiedy następuje płatność poszczególnych rat”. z interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 14 kwietnia 2014 r. ILPB2/415-86/14-2/JK.

d)   „Nie można zgodzić się ze stanowiskiem Wnioskodawcy, że „przychodem należnym w danym roku podatkowym będą tylko te kwoty, których terminy płatności przypadają w tym roku podatkowym”, bowiem przez zwrot „przychody należne” rozumieć można wszelkiego rodzaju przychody, co do których przysługuje podatnikowi uprawnienie do ich dochodzenia, czyli takie, które wynikają z konkretnego stosunku prawnego. Określając rok podatkowy, w którym Wnioskodawca otrzymał przychód z tytułu odpłatnego zbycia udziałów w spółce mającej osobowość prawną, należy kierować się literalnym brzmieniem ww. art. 17 ust. 1 pkt 6 lit. a) cytowanej ustawy – „przychody należne choćby nie były otrzymane”. Stąd też należy uznać iż datą, w której powstaje przychód po stronie zbywcy udziałów jest dzień, w którym nastąpiło przeniesienie prawa własności udziałów na ich nabywcę, bez względu na to kiedy następuje płatność z powyższego tytułu. W przedstawionym stanie faktycznym przychód z tytułu zbycia przez Wnioskodawcę udziałów powstał w momencie zawarcia umowy ich zbycia natomiast zapisy zawarte w umowie dotyczące terminów płatności nie miały wpływu na moment powstania przychodu z kapitałów pieniężnych”. z interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 13.08.2013 r. IPTPB2/415-371/13-4/JR.

WW.

7