Co lepsze: pożyczka od wspólnika czy dopłaty – cz. 1

Czasami w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością może zajść potrzeba dodatkowego dofinansowania działalności. Wykorzystać można w tym celu oczywiście finansowanie stricte zewnętrzne w postaci kredytu bankowego czy też dokapitalizowania przez nowego inwestora, ale jeśli jest to możliwe warto sięgnąć do środków, którymi mogą dysponować dotychczasowi wspólnicy spółki.

Wtedy pojawić się może także pytanie czy lepsza pożyczka czy lepsze dopłaty do spółki – którą formułę wybrać?

Pożyczka

Generalnie zaciągnięcie pożyczki przez spółkę z o.o. u wspólnika nie wymaga zgodnie z Kodeksem spółek handlowych zgód korporacyjnych takiej spółki. Wyjątkiem są przypadki, w których wspólnicy w przyjętej umowie sami postanowili, iż tego typu zobowiązania będą się wiązały z koniecznością uzyskania dodatkowego potwierdzenia czy to Zgromadzenia Wspólników, czy też Rady Nadzorczej – jeśli ta zostałaby powołana. Pamiętać też trzeba o przepisie art. 230 K.s.h. który stanowi, że „Rozporządzenie prawem lub zaciągnięcie zobowiązania do świadczenia o wartości dwukrotnie przewyższającej wysokość kapitału zakładowego wymaga uchwały wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Przepisu art. 17 § 1 nie stosuje się”. W kontekście tego ostatniego przepisu ważne pozostaje zatem brzmienie zapisów umowy spółki, gdzie zwykle wyłącza się w tych przypadkach zgodę Zgromadzenia Wspólników, oraz – jeśli regulacja ta miałaby znajdować zastosowanie – porównanie wartości zobowiązania pożyczkowego oraz wysokości kapitału zakładowego spółki.

W przypadku – który zdarza się dość często w praktyce – w którym wspólnik udzielający pożyczki jest jednocześnie członkiem zarządu pamiętać należy o właściwej reprezentacji spółki – art. 210 § 1 i § 2 K.s.h. – tj. w szczególności o ustanowieniu pełnomocnika.

Zaznaczyć należy, że wspólnik nie może być zmuszony do udzielenia spółce pożyczki, a jeśli pożyczka taka zostanie udzielona to oczywiście ma ona charakter zwrotny, a zatem udzielone środki finansowe powinny co do zasady do wspólnika powrócić.

Umowa pożyczki powinna być zawarta w formie pisemnej (istotne dowodowo) oraz ustalać musi obok warunków spłaty, w szczególności oprocentowanie pożyczki. Zaznaczyć należy, że owo oprocentowanie powinno mieć charakter rynkowy, tym bardziej, że jest to umowa pomiędzy podmiotami powiązanymi. Rynkowy tj. taki jaki ustaliłyby między sobą niezależne podmioty (tutaj np. odwoływać się można do poziomu oprocentowania pożyczek udzielanych przez banki w danej miejscowości, na danym rynku). Nie należy polecać zawierania umów pożyczek bez zastrzeżonego oprocentowania, ponieważ w takich przypadkach organy podatkowe w toku ewentualnego postępowania kontrolnego zmierzać będą najprawdopodobniej do ustalenia spółce przychodu z tzw. nieodpłatnych świadczeń, uznając, że nie dokonując wypłaty oprocentowania spółka – pożyczkobiorca zaoszczędziła na wydatku.

Udzielenie pożyczki przez wspólnika spółki z o.o. do tej spółki pozostaje wolne od podatku od czynności cywilnoprawnych (art. 9 pkt. 10 lit. i) ustawy z dnia z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych).

Dalej sama wpłata kwoty pożyczki nie stanowi dla spółki z o.o. przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych (art. 12 ust. 4 pkt 1) ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych). Także zwrot pożyczki wspólnikowi nie wiąże się z powstaniem po jego stronie przychodu do opodatkowania. Natomiast opodatkowaniu podlegają u wspólnika otrzymane odsetki, z tym że spółka wypłacając odsetki na rzecz osoby fizycznej pełni w tym przypadku funkcję płatnika, co za tym idzie jest zobowiązana obliczyć podatek, pobrać podatek (wg stawki 19% – zryczałtowany podatek dochodowy, bez uwzględniania jakichkolwiek kosztów) i przekazać pobrany podatek na rachunek właściwego organu podatkowego. Wyjątek od tej zasady dotyczy przypadków, w których wspólnik – osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą obejmującą udzielanie kredytów czy pożyczek. W takiej sytuacji odsetki powinny być opodatkowane samodzielnie przez przedsiębiorcę wg. wybranej przez niego formuły. W przypadku wspólnika – podatnika podatku dochodowego od osób prawnych podatek od odsetek liczony będzie wg stawki 19% i opodatkowywany bezpośrednio w tym podmiocie.

Co do zasady odsetki wypłacane przez spółkę wspólnikowi stanowić winny koszt uzyskania przychodów tj. stanowić będą koszt generalnie wówczas, gdy są poniesione w celu osiągnięcia, zabezpieczenia czy zachowania źródła przychodów. W niektórych jednak przypadkach zaliczenie odsetek do kosztów uzyskania przychodów może zostać ograniczone. Chodzi tutaj o tzw. cienką kapitalizację. Regulacja w tym zakresie zawarta została w art.16 ust. 1 pkt. 60) i 61) u.p.d.p. W skrócie ograniczenia odnoszą się do szczególnych grup pożyczkodawców: tj. 1) wspólnika posiadającego nie mniej niż 25% udziałów spółki otrzymującej pożyczkę, 2) wspólników posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów spółki otrzymującej pożyczkę, oraz 3) innej spółki (spółki siostrzanej), jeżeli w obu tych podmiotach (w spółce pożyczkodawcy i w spółce pożyczkobiorcy) ten sam wspólnik posiada nie mniej niż po 25% udziałów. Przepisy ograniczające stosuje się, jeżeli na dzień wypłaty odsetek od pożyczki udzielonej spółce przez jej wspólnika, zadłużenie spółki w stosunku do danej grupy podmiotów kapitałowo z nią powiązanych (bezpośrednio i pośrednio) przekroczy trzykrotną wysokość jej kapitału zakładowego.

W końcu wskazać należy, że w przypadku problemów ze spłatą pożyczki, wierzytelność ta może zostać przekonwertowana na kapitał, skutkiem czego zwiększy się pula udziałów w spółce przypadających na wspólnika, który w przeszłości wsparł finansowo ten podmiot. 

GM.