W dniu dzisiejszym tj. 16.10.2014 r. Trybunał Konstytucyjny wydał rozstrzygnięcie w sprawie zgodności z Konstytucją art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Przedmiotem rozważań Trybunału była kwestia tzw. „opłat półkowych”, o których pisaliśmy m.in. TUTAJ i TUTAJ, a zasadniczo przepisu ww. ustawy zakazującego pobierania za przyjęcie towaru do sprzedaży opłat innych niż marża handlowa.
Jak donosi prasa (Dziennik Rzeczpospolita 16.10.2014 r.) z wnioskiem o zbadanie zgodności z Konstytucją ww. przepisu wystąpiła firma, która prowadzi centralę zakupów na potrzeby sieci sklepów. Firma ta stwierdziła, że przepis ten narusza konstytucyjną zasadę wolności działalności gospodarczej oraz wolności i autonomii woli jednostki i w nieuzasadniony sposób zawęża swobodę umów, w tym zawieranych w obrocie gospodarczym.
Trybunał Konstytucyjny uznał jednak, że ww. przepis uznający za czyn nieuczciwej konkurencji – utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, w szczególności przez: pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży – jest zgodny z ustawą zasadniczą.
Jak wynika z komunikatu opublikowanego na stronie internetowej Trybunału Konstytucyjnego – TK „stwierdził, że zaskarżony przepis ograniczając wolność prowadzenia działalności gospodarczej jednego podmiotu (tj. przedsiębiorcy przyjmującego towar do sprzedaży), jest niezbędny do ochrony wolności prowadzenia działalności gospodarczej innego podmiotu (tj. przedsiębiorcy dostarczającego towar do sprzedaży), którego dostęp do rynku lub pozycja na rynku jest zależna od działań przedsiębiorców przyjmujących towary do sprzedaży. Zaskarżony przepis jest również niezbędny dla prawidłowej realizacji wolności umów, a w konsekwencji ochrony normy wywodzonej z art. 3531 k.c.”
Według TK zaskarżona regulacja nie stanowi nadmiernego ograniczenia wolności działalności gospodarczej, ponieważ nie zakazuje ona bezwzględnie pobierania opłat przez przedsiębiorców przyjmujących towar do sprzedaży w związku z realizacją umów zawartych z innymi przedsiębiorcami. W komunikacie wskazano w związku z tym, że „W szczególności zaskarżony przepis nie wyklucza możliwości zawierania umów, których mocą jedna ze stron zobowiąże się do uiszczenia oznaczonej sumy pieniężnej w zamian za świadczenia polegające na reklamie lub szeroko rozumianej promocji towarów albo innego rodzaju świadczenia związanego z transportem, składowaniem lub ekspozycją towaru, który jest przedmiotem umowy sprzedaży lub innej. Tego rodzaju zachowanie przedsiębiorcy o silniej pozycji rynkowej nie może zostać zakwalifikowane samo w sobie jako czyn nieuczciwej konkurencji, chyba że in casu zostanie wykazane, iż opłaty utrudniają dostęp do rynku innemu przedsiębiorcy, a ich pobranie było warunkiem zawarcia innej umowy między tymi samymi stronami”. Nie każda zatem opłata pobierana przez przedsiębiorcę przyjmującego towar handlowy stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.
Zdaniem TK w razie powstania sporu – to sąd powszechny w jednostkowej konkretnej sytuacji „zobowiązany jest dokonać oceny ekwiwalentności oraz świadczenia wzajemnego zastrzeżonego w umowie w zamian za pobraną opłatę oraz wszystkich okoliczności temu towarzyszących – poddając stosunek umowny szczegółowej analizie”.„Stwierdzenie przez sąd powszechny, że doszło do naruszenia zaskarżonego przepisu, nie skutkuje nieważnością umowy, lecz odnosi się do tych jej postanowień, które zastrzegają niezgodne z prawem „opłaty za przyjęcie towaru do sprzedaży”.
Przepis ustawy pozostaje zatem zgodny z Konstytucją a sądy bazując na tych regulacjach mogą w dalszym ciągu badać „opłaty półkowe” w kontekście czynów nieuczciwej konkurencji.
WW.
