Apelacja cywilna 2020 – kilka pytań (1)

Instytucja apelacji w postępowaniu cywilnym została uregulowana w art. 367 – 391 Kodeksu postępowania cywilnego. W artykule zostały przedstawione najważniejsze informacje  na temat zasad wnoszenia apelacji w sprawach cywilnych w 2020 r.

Jakie sprawy należą do spraw cywilnych?

Z art. 1 zd. pierwsze Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) wynika, że do spraw cywilnych należą sprawy ze stosunków z zakresu:

1) prawa cywilnego (umowy cywilnoprawne, odszkodowania, spadki, darowizny, zasiedzenia),

2) prawa rodzinnego i opiekuńczego (alimenty, rozwody, władza rodzicielska, opieka i kuratela),

3) prawa pracy (roszczenia wynikające ze stosunku pracy, odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych),

4) ubezpieczeń spo­łecznych (renty, emerytury, zasiłki) oraz inne sprawy, do których przepisy Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się z mocy ustaw szczególnych (np. ustawy – Prawo o notariacie, ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego).

Apelacja cywilna, czym jest

Apelacja cywilna jest to zwyczajny środek odwoławczy strony, która nie zgadza się z orzeczeniem wydanym przez sąd I instancji. Może być wniesiona od wyroków  oraz postanowień sądu pierwszej instancji orzekających co do istoty sprawy (art. 518 K.p.c.). Wniesienie apelacji jest możliwe tylko wtedy, gdy przepisy prawne dopuszczają taką możliwość.

Jak podkreślił SN w uzasadnieniu Uchwały siedmiu sędziów SN z dnia31 stycznia 2008 r. (sygn. akt III CZP 49/07) „jej funkcją nie jest ponowne rozpoznanie sprawy, lecz wyłącznie kontrola wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji. Sąd apelacyjny nie rozpoznaje powództwa (roszczenia), lecz tylko ocenia trafność (słuszność) zaskarżonego rozstrzygnięcia”.

W uzasadnieniu Postanowienia z dnia 19 lutego 2004 r. (sygn. akt II UZ 126/03) Sąd Najwyższy (SN) podkreślił: „Zgodnie z art. 367 § 1 k.p.c. najważniejszym założeniem apelacji jest istnienie wyroku sądu pierwszej instancji. (…) Nie można zatem wnieść środka odwoławczego od orzeczenia, które nie zostało – w rozumieniu przepisów prawa procesowego – wydane. Chodzi tu zarówno o brak orzeczenia w ogóle jak i brak w wydanym orzeczeniu rozstrzygnięcia w tym przedmiocie (np. oddalenia powództwa w pozostałej części)”.

Najpierw wniosek o uzasadnienie orzeczenia sądu pierwszej instancji

Przed wniesieniem apelacji, strona powinna  wystąpić do  sądu rejonowego z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia  wyroku/postanowienia  i jego doręczenie  wraz z uzasadnieniem. Z art.328 par.1 K.p.c. wynika, że niniejszy wniosek strona powinna zgłosić w ciągu tygodnia od dnia ogłoszenia wyroku.

W Uchwale z dnia 24 maja 2017 r. (sygn. akt III CZP 18/17) SN stwierdził: Wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku złożony w dniu jego ogłoszenia, lecz przed dokonaniem ogłoszenia, jest nieskuteczny.

Wniosek podlega opłacie stałej  w wysokości 100 zł.

Zobacz:

Wniosek o uzasadnienie wyroku – możliwe zwolnienie z opłaty sądowej

Czy można sporządzić apelację bez złożenia wniosku uzasadnienie wyroku lub postanowienia?

Na podstawie art. 373 par. 1 K.p.c. apelacja bez wcześniejszego złożenia wniosku o sporządzenie i doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem podlega odrzuceniu.

Potwierdza to Sąd Okręgowy w Sieradzu w uzasadnieniu  Postanowienia z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie o sygn. akt I Ca 20/20: „Na skutek zmiany stanu prawnego, obecnie nie jest dopuszczalne złożenie od wyroku sądu lub postanowienia merytorycznego wydanego w postępowaniu nieprocesowym <<apelacji wprost>>. (…) zgłoszenie przez stronę wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia, o jakim mowa w art. 328 k.p.c., stanowi warunek sine qua non dopuszczalności złożenia apelacji. W sprawie przedmiotowej wnioskodawca wniosku o jakim mowa nie złożył. Zatem jego apelacja wniesiona 8 stycznia 2020 r., zgodnie z art. 373 k.p.c., podlegała odrzuceniu jako niedopuszczalna”.

W jakim terminie należy wnieść apelację?

Apelację wnosi się do sądu II instancji za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżane orzeczenie w terminie dwutygodniowym od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem.

Natomiast apelację od wyroku sądu okręgowego jako pierwszej instancji  składa się do sądu apelacyjnego. Strona zaskarża apelacją wydane orzeczenie sądu, a nie jego uzasadnienie.

Strona złożyła apelację bezpośrednio do sądu okręgowego – co teraz? 

W przypadku, gdy strona złoży w ustawowym terminie apelację bezpośrednio do sądu drugiej instancji – zostanie ona również rozpoznana. Sąd odwoławczy zażąda wtedy od sądu pierwszej instancji akt sprawy, zbada czy apelacja jest prawidłowo złożona i rozpozna ją  zgodnie z zakresem zaskarżenia (art. 369 par. 3 K.p.c.).

Kto może sporządzić i podpisać wniosek o apelację?

Apelację strona może napisać samodzielnie albo ustanowić do tej czynności prawnej pełnomocnika z wyboru lub wystąpić do sądu rejonowego o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu apelacyjnym [1]. Tak będzie w przypadku, strona w postępowaniu przed sądem rejonowym nie występowała do sądu z takim wnioskiem.

Jeżeli strona chce samodzielnie sporządzić apelację, wtedy musi zachować jej  warunki formalne.

Warunki formalne apelacji opisywać będzie kolejny artykuł z cyklu.

Podstawa prawna:

Art. 328 par.1, art. 367 par. 1 – 2 , art. 368 – 369 Kodeksu postępowania cywilnego (t.j. Dz.U.2020.1575)

Objaśnienie:

[1] Przyznanie pomocy prawnej z urzędu reguluje art. 117 – 124 Kodeksu postępowania cywilnego (t.j. Dz.U.2020.1575)

Stan prawny na dzień 6 października 2020 roku

Wanda Książek – współpracownik Portalu