Zmiany w przepisach prawa pracy z początku roku 2017 miały na celu m.in. poprawę sytuacji osób zatrudnianych na podstawie umów cywilnoprawnych. Na ten temat pisaliśmy m.in. w artykule pt. Umowa zlecenia – zmiany od 2017 roku. Zaznaczyć przy tym należy, że formalnie kontrakty cywilnoprawne powinny być zawierane przez dwa równe sobie podmioty, przy braku podporządkowania jednej ze stron stronie silniejszej (co jest z kolei cechą charakterystyczną dla stosunku pracy). Inne są także prawa i obowiązki zleceniobiorców, które mogą rodzić wątpliwości.
W szczególności wątpliwości osób posiadających np. umowę zlecenia budziła kwestia udzielenia im płatnego czasu wolnego od pracy (urlopu). Zdaniem inspektorów PIP umowy cywilnoprawne są regulowane przez kodeks cywilny, a nie przez kodeks pracy. Z tego też powodu formalny czas wolny należy się zleceniobiorcy tylko jeśli jest on przewidziany w zawartej przez strony umowie. Z drugiej jednak strony, zawarcie umowy cywilnoprawnej, gdzie ujęto postanowienia gwarantujące zatrudnionym płatny czas wolny może to sugerować, że obie strony powinny zawrzeć umowę o pracę.
Takie budzące wątpliwości sytuacje pracownik może zgłosić do okręgowego inspektoratu pracy. W takim przypadku inspektor pracy może wystąpić do pracodawcy o zastąpienie umowy cywilnoprawnej umową o pracę lub wnieść do sądu pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy. Uprawnienia inspektora PIP są zatem tutaj bardzo istotne.
Z kolei np. w nowej ustawie kominowej, prezesi i ich zastępcy w spółkach powinni być zatrudnieni na podstawie kontraktów cywilno-prawnych, a nie umów o pracę, jak jest obecnie. Natomiast eksperci stoją na stanowisku, że niedopuszczalne jest zastąpienie umowy o pracę kontraktem cywilnoprawnym. Tymczasem przepisy kodeksu pracy nie rozwiewają wątpliwości, gdyż regulacje te nie rozstrzygają, w jakiej formie ma być zatrudniony menedżer danej jednostki.
PIP stoi generalnie na stanowisku, że zamiana umowy cywilnoprawnej na umowę o pracę powinna nastąpić, gdy dotyczy to pracownika, wykonującego pracę podporządkowaną. Państwowa Inspekcja Pracy kontroluje przede wszystkim na podstawie, jakich umów firmy zatrudniają pracowników.
PIP na bieżąco egzekwuje przepisy o zawieraniu umów o pracę i w ramach swoich uprawnień, albo występuje do sądu, albo też zmienia umowę cywilnoprawną na umowę o pracę (tylko, gdy przedsiębiorca się na to zgodzi).
Natomiast Główny Inspektor Pracy (Roman Giedrojć) apeluje o wprowadzenie przepisu zgodnie, z którym to inspektor pracy przekształcałby umowę cywilnoprawną w umowę o pracę. Taki pomysł jest jednak krytykowany ze względu na przekazanie do uprawnień inspektora PIP pewnych dotychczasowych kompetencji sądów pracy.
Nie zmienia to jednak faktu, że tak czy inaczej uprawnienia inspektora PIP są powyższych zakresach bardzo istotne.
WW.
