Niejednokrotnie w rozmowach, także w gronie rodzinnym pojawia się temat mieszkań, domów czy działek, w szczególności w kontekście ich sprzedaży. Czasami też ktoś rzuci jakieś stwierdzenie, że przecież wszystko wynika z księgi wieczystej. Czym są zatem księgi wieczyste, jakie informacje można w nich znaleźć, oraz jakimi zasadami się rządzą – o tym w cyklu kilku najbliższych artykułów.
Księgi wieczyste – gdzie można znaleźć przepisy prawa?
Dla bardziej zainteresowanych prawo wieczystoksięgowe zostało uregulowane w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 790 z późn. zm.), natomiast sposób zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych został określony w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym (Dz. U. z 2016 r. poz. 312).
Jaka jest funkcja ksiąg wieczystych i co się w nich ujawnia?
Księgi wieczyste zakłada i prowadzi się dla nieruchomości. Jednakże w aktualnym stanie prawnym nie obowiązuje zasada powszechności ksiąg wieczystych. Polski system prawny nie przewiduje już obowiązku prowadzenia ksiąg wieczystych dla nieruchomości.
Księgi wieczyste prowadzi się w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości (art. 1 ust. 1 u.k.w.h.) Księgi wieczyste mogą być także prowadzone w celu ustalenia stanu prawnego spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (art. 1 ust. 2 u.k.w.h.), które to stanowi ograniczone prawo rzeczowe.
Ze względu na rodzaj nieruchomości lub prawa księga wieczysta może być prowadzona dla nieruchomości gruntowej, dla nieruchomości budynkowej, dla nieruchomości lokalowej, i dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.
Księgi wieczyste – struktura księgi wieczystej
Warto wiedzieć, że każda księga wieczysta posiada swój numer, jest odpowiednio oznaczona i składa się z czterech działów. Co znaczą te numery i jakie to są działy?
I tak na numer księgi wieczystej składają się: czteroznakowy kod wydziału ksiąg wieczystych sądu, w którym księga została założona, numer według repertorium ksiąg wieczystych oraz cyfra kontrolna; poszczególne elementy numery oddzielone są znakiem „/”.
Na oznaczenie księgi wieczystej składają się z kolei podstawowe informacje o księdze takie jak: numer księgi, wskazanie nazwy, siedziby i wydziału sądu właściwego do jej prowadzenia, typ księgi (z uwagi na rodzaj nieruchomości lub prawa dla którego jest prowadzona), dane o założeniu księgi wieczystej, dane o zamknięciu księgi wieczystej oraz wskazanie podstawy (przyczyny) zmiany danych składających się na oznaczenie księgi wieczystej, jeżeli do niej doszło.
Dział I księgi wieczystej obejmuje fizyczny opis nieruchomości, na który składa się oznaczenie nieruchomości oraz spis praw z nią związanych. W dziale tym znajdują się informacje o numerze nieruchomości, położeniu, oznaczeniu, obszarze oraz o zgodności z danymi ewidencji gruntów i budynków.
Dział II obejmuje wpisy dotyczące własności i użytkowania wieczystego.
Dział III przeznaczony jest na wpisy dotyczące ograniczonych praw rzeczowych, z wyjątkiem hipotek, na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu nieruchomością lub użytkowaniem wieczystym oraz na wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek.
Dział IV przeznaczony jest na wpisy dotyczące hipotek.
Podobnie księga wieczysta dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zawiera cztery działy. Dział I obejmuje oznaczenie lokalu lub domu jednorodzinnego oraz oznaczenie nieruchomości, z którą jest związany. Dział II obejmuje wpisy dotyczące osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Dział III jest przeznaczony na wpisy ograniczeń w rozporządzaniu prawem oraz wpisy innych praw i roszczeń, z wyjątkiem roszczeń dotyczących hipotek. Dział IV jest przeznaczony na wpisy dotyczące hipotek.
Na stan prawny nieruchomości składają się dane wpisane w dziale II – IV księgi wieczystej.
Do ksiąg wieczystych dla spółdzielczych własnościowych praw do lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o księgach wieczystych dla nieruchomości.
Joanna Mucha – współpracownik Portalu
