Ogólne zasady przekształcania spółek w k.s.h.

26 listopada 2009

1017

Przekształcenie spółki polega na zmianie jej formy prawnej, przy zachowaniu jej podmiotowości. Zgodnie z art. 551 § 1 Kodeksu spółek handlowych, wszystkie spółki prawa handlowego (zarówno osobowe jak i kapitałowe) mogą być przekształcone w inną spółkę handlową. Zdolność przekształceniową, posiada również spółka cywilna, pomimo, że w świetle prawa nie jest to spółka, lecz umowa. Nie można przekształcić spółki, która jest w likwidacji, rozpoczęła podział majątku, ani spółki w upadłości. Na przeszkodzie przekształceniu stanąć mogą również przepisy szczególne, np. przepisy korporacyjne zezwalające radcom prawnym prowadzić działalność tylko w określonych formach spółek osobowych.

Przekształcenie spółki jest przedsięwzięciem, które realizuje się w trzech fazach: menadżerskiej, właścicielskiej i sądowej. Faza pierwsza obejmuje czynności przygotowawcze polegające na sporządzeniu planu przekształcenia wraz z załącznikami, poddaniu planu badaniu biegłego rewidenta oraz zawiadomieniu wspólników o zamiarze przekształcenia. Druga faza obejmuje podjęcie przez wspólników uchwały o przekształceniu w formie notarialnej oraz złożenie oświadczeń o uczestnictwie wspólników w spółce przekształconej. W fazie tej konieczne jest powołanie członków organów spółki przekształconej lub określenie wspólników prowadzących sprawy spółki i reprezentujących ją, zawarcie umowy spółki lub podpisanie statutu spółki. Ostatnim etapem jest rejestracja, tj. wpis spółki przekształconej i wykreślenie spółki przekształcanej oraz ogłoszenie przekształcenia spółki. W przypadku przekształcenia spółki jawnej w spółkę kapitałową lub spółki jawnej albo partnerskiej w inną spółkę osobową, jeżeli w spółkach przekształcanych sprawy spółki prowadzili wszyscy wspólnicy, następują istotne uproszczenia procedury przekształceniowej, chociażby w postaci braku wymogu sporządzenia planu przekształcenia.

Formalnie spółka przekształcana staje się spółką przekształconą w dniu wydania postanowienia o wpisie spółki przekształconej do rejestru. Dla spółki przekształcanej (z wyjątkiem spółki cywilnej) jest to jednocześnie dzień wykreślenia z rejestru, co następuje z urzędu, bez konieczności składania w tym zakresie wniosku. Wniosek o wpis przekształcenia do rejestru wnoszą wszyscy członkowie zarządu lub wspólnicy mający prawo reprezentacji spółki przekształconej.

Przy przekształcaniu spółek obowiązuje zasada kontynuacji, co oznacza, że spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej, zarówno w sferze cywilnoprawnej, a także podatkowej, w tym w zakresie praw i obowiązków wynikających z decyzji podatkowych (art. 93 Ordynacji podatkowej). W sferze administracyjnoprawnej, zasada kontynuacji doznaje pewnych ograniczeń, albowiem spółka przekształcona pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane spółce przed jej przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej. W przypadku przekształcenia spółki cywilnej, zasada kontynuacji wyraża się w ten sposób, że spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników spółki cywilnej. Kontynuacja prawna powoduje w praktyce, że spółka przekształcona nie musi zawierać np. aneksów do umów z osobami trzecimi. Zasada kontynuacji w sferze personalnej oznacza, że wspólnicy spółki przekształcanej uczestniczący w przekształceniu (a więc ci, którzy złożyli stosowne oświadczenia o uczestnictwie) stają się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki przekształconej. W związku z powyższym, nie stosuje się do spółki przekształconej przepisów o objęciu udziałów bądź akcji, a także przepisów o wkładach niepieniężnych. Wspólnicy, którzy nie chcą uczestniczyć w spółce przekształconej, mają roszczenie o wypłatę kwoty odpowiadającej wartości udziałów albo akcji w spółce przekształcanej, ewentualnie o zwrot przedmiotu wkładu niepieniężnego.