Własność intelektualna podlega ochronie prawnej na zasadach m.in. ustawy o prawie autorskim, ustawy prawo patentowe itp. W zależności od tego czy występujemy w roli twórcy czy też podmiotu zamawiającego nacisk na ochronę praw może ulec modyfikacjom. W praktyce prawa autorskie odgrywają dużą rolę przy tworzonych aplikacjach komputerowych, gdyż w grę wchodzą najczęściej znaczne kwoty.Czym jest utwór?
Kluczowe znaczenie ma kwestia określenia przedmiotu ochrony. Zgodnie z definicją prawa autorskiego utwór musi posiadać cechy indywidualności oraz oryginalności. Oba pojęcia mają charakter nieokreślony, a co za tym idzie duża swoboda oceny pozostawiona została orzecznictwu. Przykładowo w wyroku SN 22.06.2010 r. (IV CSK 359/2009) stwierdzono, iż: „Krótka jednostka słowna, pełniąca rolę znaku towarowego, może być utworem w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Tekst jednolity: Dz. U. 2006 r. Nr 90 poz. 631 ze zm.), jeżeli wykazuje autonomiczną wartość twórczą.”
Należy zwrócić więc uwagę na fakt, iż nie wszystko spełnia wymogi utworu chronionego prawem. Ustawodawca wyłącza wprost z tego katalogu:
Art. 4.
Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego:
1) akty normatywne lub ich urzędowe projekty;
2) urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole;
3) opublikowane opisy patentowe lub ochronne;
4) proste informacje prasowe.
Prawa przysługujące twórcy
Twórcy utworu przysługuje dwojaka ochrona: mająca charakter osobisty oraz majątkowy. Ta pierwsza nie może zostać przeniesiona na rzecz podmiotu trzeciego, w przeciwieństwie do ochrony praw majątkowych. To od charakteru utworu, potrzeb zamawiającego oraz decyzji twórcy zależy w jakim stopniu chce zachować dla siebie prawa związane z utworem.
Przeniesienie praw autorskich
W związku z przejściem praw autorskich na osobę trzecią, uzyskuje ona możliwość korzystania i rozporządzania utworem niejako na stałe. W praktyce skutki są podobne jak przy przeniesieniu własności.
Czym jest licencja?
Licencja do wyrażenie zgody na rozporządzanie i korzystanie z utworu, jednakże w sposób ograniczony. Oznacza to, iż nadal pełnię praw posiada twórca. Skutek podobny jest do tego, jaki powstaje przy stosunku najmu. Licencja może być wyłączna- udzielana jest wówczas konkretnemu podmiotowi i tylko jemu albo niewyłączna- może być również udostępniana wielu podmiotom jednocześnie.
Niezbędne elementy umowy
Umowy z zakresu własności intelektualnej mają pewną specyfikę oraz muszą zawierać elementy, które nie występują w innych przypadkach. Oprócz stron, określenia w sposób szczegółowy przedmiotu umowy, należy wyraźnie wskazać pola eksploatacji. Stosownie do art. 50 ustawy prawo autorskie, za pola eksploatacji rozumie się:
Art.50
1) w zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu – wytwarzanie określoną
techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprograficzną,
zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
2) w zakresie obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono
– wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy;
3) w zakresie rozpowszechniania utworu w sposób inny niż określony w pkt 2
– publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz
nadawanie i reemitowanie, a także publiczne udostępnianie utworu w taki
sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez
siebie wybranym
Nie można przenieść praw do utworów w stosunku do pól eksploatacji, które nie istnieją w momencie zawarcia umowy. Ma to na celu ochronę twórców, gdyż w związku z postępem techniki twórca nie otrzymałby dodatkowego wynagrodzenia. Ponadto umowa musi być zawarta w formie pisemnej.
W doktrynie nie ma jednoznacznego stanowiska, czy wystarczy wskazać w sposób ogólnikowy cały zakres ww. artykułu czy też należy doprecyzować każde z pól. Zawsze lepiej zamieszczać bardziej szczegółowe pola eksploatacji, celem uniknięcia wątpliwości. Ponadto, w związku z rozwojem techniki, powstają coraz to nowsze bardziej udoskonalone i skomplikowane pola wykorzystania danych utworów. Szczególne znaczenie nabrało publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym. czyli zamieszczanie treści w internecie.
Elementem również dość często pomijanym jest zakres czasowy i terytorialny korzystania z licencji. Warto o tym pamiętać i dodawać odpowiednie postanowienia w umowach.
UWAGA: W przypadku wykonania utworu przez pracownika w ramach stosunku pracy, prawa autorskie do tego utworu przechodzą na pracodawcę.
Autor
Julita Mortka, aplikantka radcowska, Consuldimo
