Emerytura „niemiecka” a podatkowe skutki w Polsce

Niejednokrotnie zdarza się, że Polacy podejmujący pracę u naszych zachodnich sąsiadów, w następstwie uzyskania przez nich wymaganych przepisami okresów zatrudnienia jednocześnie zostają uprawnieni do otrzymywania także „niemieckiej” emerytury. Niezależnie od tego faktem jest, iż niemal każde uzyskane na terenie Polski przysporzenie stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Powstaje więc pytanie, jakie skutki podatkowe wiążą się z uzyskiwaniem takiego zagranicznego świadczenia.

Otóż należy zauważyć, że jeżeli podatnik posiada miejsce zamieszkania dla celów podatkowych na terytorium Polski, oznacza to, że ciąży na nim nieograniczony obowiązek podatkowy, a więc zasadniczo wszystkie jego dochody podlegają opodatkowaniu w Polsce. Niewykluczone jednak, że pewne kategorie dochodów będą podlegały opodatkowaniu również w innym kraju. W takiej sytuacji, aby zapobiec podwójnemu opodatkowaniu stosujemy odpowiednie reguły i metody jego unikania określone w specjalnie w tym celu zawartych umowach międzynarodowych.

Kwestia opodatkowania emerytur, rent i innych podobnych płatności otrzymywanych z Niemiec została uregulowana w artykule 18 umowy zawartej dnia 14 maja 2003r. między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku (Dz. U. z 2005r., Nr 12 poz. 90). Z jego treści wynika, że co do zasady tego typu świadczenia otrzymywane z Niemiec przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce, podlegają opodatkowaniu tylko w Polsce.

Jednakże ust. 2 wskazanego powyżej artykułu, stanowiący odstępstwo od zasady, jednoznacznie wskazuje, iż świadczenia otrzymywane przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce z obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych Niemiec, podlegają opodatkowaniu tylko w Niemczech.

Warto podkreślić, iż wskazany sposób opodatkowania stanowi swego rodzaju wyjątek na gruncie regulujących tę kwestię przepisów innych, zawartych przez Polskę umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Konsekwencję zastosowania obowiązującej regulacji stanowi kolejna osobliwość związana z brakiem obowiązku wykazywania otrzymywanej emerytury w zeznaniu rocznym.

Należy bowiem zauważyć, iż w analizowanej sytuacji regulacje obowiązujące w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych takiego obowiązku nie przewidują. Kwestia opodatkowania otrzymywanych przez emeryta świadczeń jest bowiem jednoznacznie uregulowana w samej treści umowy i nie zachodzi tutaj sytuacja podwójnego opodatkowania, która wymagałaby zastosowania odpowiedniej (wynikającej z polsko – niemieckiej umowy) metody jego unikania. Dzieje się tak dlatego, że emerytura otrzymywana z niemieckiego, obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych podlega opodatkowaniu wyłącznie w Niemczech, więc nie powstaje w tym zakresie przypadek jednoczesnego obowiązywania reżimów podatkowych obu państw, a zatem nie istnieje konieczność stosowania metody unikania podwójnego opodatkowania, z której stosowaniem przepisy polskiej ustawy wiążą określone skutki prawne.

W przypadku bowiem, gdy w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania zastosowanie znajduje tzw. metoda wyłączenia z progresją albo tzw. metoda odliczenia podatku zapłaconego za granicą, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, dla właściwego obliczenia podatku, zobowiązuje podatnika do wykazania otrzymanych z zagranicy świadczeń w zeznaniu rocznym, odpowiednio albo w celu zastosowania odpowiedniego progu podatkowego dla dochodów polskich albo też w celu obliczenia podatku od sumy dochodów polskich i zagranicznych, który następnie jest pomniejszany o podatek zapłacony za granicą.

Jednakże żadna z tych okoliczności nie odzwierciedla sytuacji podatnika uzyskującego dochód z tytułu otrzymywania „niemieckiej” emerytury. Nie stanowi on bowiem dochodu zwolnionego w Polsce z opodatkowania na podstawie zastosowania odpowiedniej metody unikania podwójnego opodatkowania. Należy więc podkreślić, iż stanowi on przychód niepodlegający w Polsce opodatkowaniu i jako taki nie wymaga wykazywania w zeznaniu rocznym. Dochody z niemieckiej emerytury (z obowiązkowego systemu ubezpieczeń socjalnych) nie wpływają więc na stawkę podatkową dla dochodów z Polski.

Warto również dodać, że jednolite stanowisko w zakresie wykładni regulacji zawartej w umowie polsko – niemieckiej prezentują także organy podatkowe.

Podsumowując, emerytura otrzymywana z niemieckiego, obowiązkowego sytemu ubezpieczeń socjalnych nie podlega w Polsce opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym, a także z uwagi na obowiązujące w tym zakresie regulacje polsko – niemieckiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, nie istnieje również obowiązek wykazywania jej w zeznaniu rocznym. Brak również podstaw do tego, aby dochody niepodlegające w Polsce opodatkowaniu były traktowane tak jak dochody zwolnione z opodatkowania na podstawie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, a zatem wykazywanie ich w deklaracjach należy uznać za nieuzasadnione.

Autor: Katarzyna Śledź, Prawnik z kancelarii „Ślązak, Zapiór i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych” Spółka Komandytowa w Katowicach