Zmiany w Kodeksie cywilnym od 8 września 2016 r.

W dniu 8 września br. wchodzą w życie istotne zmiany do Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu postępowania cywilnego. Nowelizację wprowadzają przepisy Ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r. poz. 1311). Zmiany w Kodeksie cywilnym od 8 września 2016 r. obejmują m.in.

• Wprowadzenie nowej formy czynności prawnej – tj. formy dokumentowej. W tym zakresie ustawa zawiera definicję „dokumentu”. Dokumentem jest „nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią” (art. 77³ K.c.). Elementem istotnym jest tutaj treść dokumentu, która może obejmować oświadczenia woli lub wiedzy. Podstawowe znaczenie ma fakt takiego utrwalenia informacji, które pozwoli się z nią zapoznać, umożliwi jej odtworzenie. Podpis nie jest elementem koniecznym dokumentu. W związku z taka definicją dokumentem pozostawać będą także np. nagrane dźwięki (nagrania rozmów  telefonicznych), wiadomości e-mail, sms czy też pliki komputerowe.

• Dalej „Do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie (art. 77² K.c.). Jak z tego wynika dla zachowania formy dokumentowej wystarczające będzie ustalenie osoby składającej dane oświadczenie woli. W przypadku oświadczeń składanych np. za pośrednictwem sms lub e-mail liczyć się należy z problemami dotyczącymi ustalenia czy i kto dane oświadczenie złożył.

• Wymóg dochowania nowej formy szczególnej czynności prawnych może zostać ustanowiony zarówno przez ustawę, jak i umowę stron. Jeśli inaczej nie postanowiono, dochowanie tej formy zastrzeżone jest jedynie dla celów dowodowych (ad probationem). Zastrzeżenie takie oznacza, że co do zasady w ewentualnym sporze nie będzie dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na dowód dokonania tej czynności. Natomiast sankcja nieważności może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy strony umowy lub ustawa będą przewidywać taki rygor w odniesieniu do zachowania formy dokumentowej.

• Dalej z przepisów wynika, że „Jeżeli umowa została zawarta w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, jej rozwiązanie za zgodą obu stron, jak również odstąpienie od niej albo jej wypowiedzenie wymaga zachowania formy dokumentowej, chyba że ustawa lub umowa zastrzega inną formę (art. 77 § 2 K.c.)”. W konsekwencji jeśli umowa została zawarta w zwykłej formie pisemnej, lub w formie dokumentowej lub też elektronicznej to jej rozwiązanie przez strony, odstąpienie lub wypowiedzenie może być dokonane także sms, czy e-mailem. Chyba, że strony dla tych czynności zaznaczą inna formę nawet zwykłą formę pisemną.
  

• W przypadku umów między przedsiębiorcami zawartej bez zachowania formy dokumentowej (np. tylko ustnie), gdy jedna ze stron niezwłocznie potwierdzi taką umowę w dokumencie skierowanym do drugiej strony, a dokument ten zawiera zmiany lub uzupełnienia umowy, niezmieniające istotnie jej treści, strony wiąże umowa o treści określonej w dokumencie potwierdzającym, chyba że druga strona niezwłocznie się temu sprzeciwiła w dokumencie (art. 77¹ § 2).

• Zaznaczyć trzeba, że pierwszym przepisem ustawy, który przewiduje formę dokumentową dla określonej umowy jest znowelizowany art. 720 § 2 K.c. zgodnie z którym: „Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej”.

• Ustawa określa także w jaki sposób realizuje się formę elektroniczną czynności prawnej. Zgodnie z art. 78 ¹ K.c. „§ 1. Do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu. § 2. Oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z  oświadczeniem  woli  złożonym  w  formie  pisemnej,  chyba  że  ustawa  lub czynność prawna zastrzega inaczej”. Ww. przepis wskazuje, że oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem w formie pisemnej, stanowi tylko odrębny od formy pisemnej typ formy szczególnej.

Podsumowując zmiany w Kodeksie cywilnym od 8 września 2016 r. – zwłaszcza w związku z wprowadzeniem formy dokumentowej (sms, mms, e-mail) będą miały niewątpliwie istotne znaczenie w praktyce, w tym w praktyce obrotu gospodarczego.

WW.