„Tarcza antykryzysowa” weszła w życie

W Dzienniku Ustaw pod pozycją 568 została opublikowana Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

Co przewiduje ta ustawa?

Ww. ustawa określana jako „tarcza antykryzysowa” przewiduje pewne regulacje, które mają na celu pomoc dla przedsiębiorców w dobie koronawirusa. Jej zakres tematyczny jest bardzo szeroki, sama ustawa liczy kilkadziesiąt stron. Poniżej trochę informacji na temat kilku instrumentów prawnych jakie wprowadza ustawa.

Zwolnienie ze składek ZUS

Tarcza antykryzysowa przewiduje np. zwolnienie ze składek ZUS (art. 31zo) dla:

1. firm, które na dzień 29 lutego 2020 r zgłosiły do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych, a same były zgłoszone jako płatnik składek przed dniem 1 lutego 2020 r. Zwolnienie ma obejmować niezapłacone składki na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych, należne za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r., wykazane w deklaracjach rozliczeniowych złożonych za ten okres. Niestety to zwolnienie nie obejmuje firm nieco większych, z większą liczbą ubezpieczonych. Zwolnienie dotyczy ZUS od przedsiębiorcy oraz od zatrudnionych u niego osób.
2. płatników składek będących osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność o której mowa w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – opłacających składki wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie zdrowotne. Zaznaczyć trzeba, że art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest szeroki i obejmuje w szczególności: zarówno klasyczne jednoosobowe działalności gospodarcze, jak i twórców czy artystów lecz także jedynych wspólników spółek z o.o. czy też wspólników spółek osobowych. Generalnie te osoby podlegają zwolnieniu ze składek ZUS, należnych za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r. Są tutaj jednak dwa warunki:

• osoba taka musiała prowadzić działalność przed 1 lutego 2020 r. oraz 
• przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, nie był wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.

Jeśli płatnik składek będzie chciał skorzystać z tej regulacji za cały okres, istotna będzie wartość jego przychodów za marzec br. Przy czym  z tego zwolnienia można skorzystać także w zakresie któregoś z kolejnych miesięcy tj. za kwiecień lub maj 2020 r., jeśli przychody za marzec 2020 r. będą wyższe niż podany w ustawie limit.

3. duchownych będących płatnikami składek opłacających składki na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne należne z tytułu bycia duchownym, za okres od dnia 1 marca 2020 r. do dnia 31 maja 2020 r.

Postojowe dla przedsiębiorców oraz zleceniobiorców (art. 15 zq)

Ustawa przewiduje także świadczenie postojowe dla:

• osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie Ustawy Prawo przedsiębiorców, oraz
• dla osób wykonujących umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, albo umowę o dzieło.

Postojowe przysługuje w przypadku jeśli ww. osoby nie podlegają ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu np. z umowy o pracę lub emerytury.

Osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą świadczenie postojowe przysługuje jeżeli rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przed dniem 1 lutego 2020 r. i:

• nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz jeżeli przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc i nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku;
• zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej po dniu 31 stycznia 2020 r. oraz przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

Dla pozostałych podmiotów objętych tymi regulacjami świadczenie postojowe będzie należne jeśli:

• umowa cywilnoprawna została zawarta przed dniem 1 lutego 2020 r.;
• przychód z umowy cywilnoprawnej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

Wartość postojowego to generalnie 80% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, obowiązującego w 2020 r. Natomiast jeśli postojowe byłoby wypłacane osobie opodatkowanej kartą podatkową zwolnioną ze względu na obroty ze zwolnienia z VAT, postojowe wynosić będzie 50% minimalnego wynagrodzenia.

Dopłaty do wynagrodzeń pracowników (art. 15g)

Zgodnie z ustawą przedsiębiorca, u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 może zwrócić się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy.

Świadczenia te dotyczyć będą nie tylko pracowników ale i wykonujących pracę nakładczą, czy osób na umowach zlecenia lub na innych umowach do których stosuje się  przepisy Kodeksu cywilnego o umowach zlecenia. Przepisy te odnoszą się także do wykonujących pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną, jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń: emerytalnemu i rentowemu, z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.

Z dopłat tych nie będzie mógł skorzystać przedsiębiorca, który zalega z podatkami i składkami: na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy, do końca trzeciego kwartału 2019 r.

Dopłaty do wynagrodzeń są przewidziane dla pracowników objętych przestojem ekonomicznym oraz dla pracowników z obniżonym czasem pracy.

Pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym pracodawca wypłaca wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%, nie niższe jednak niż w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

Wynagrodzenie to jest dofinansowywane ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Dofinansowaniu nie podlega wynagrodzenie pracownika jeśli w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek, było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Natomiast inaczej wygląda dofinansowanie w przypadku obniżenia czasu pracy pracownikom.

Przedsiębiorca może obniżyć pracownikowi wymiar czasu pracy o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalane na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. W takiej sytuacji ww. wynagrodzenie jest dofinansowywane ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych do wysokości połowy wynagrodzenia, tego wynagrodzenia, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Dopłata nie przysługuje tak jak w przypadku przestoju do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie przekroczyło 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przePrezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Ustawa wskazuje jak rozumieć spadek obrotów ze sprzedaży towarów i usług, co warunkuje skorzystanie z tego typu pomocy. Przez spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym:

• nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego;
• nie mniej niż o 25% obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego.

Warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy ustala się w porozumieniu, jakie powinno być zawarte pomiędzy pracodawcą a przedstawicielami/przedstawicielem pracowników zależnie od sytuacji u danego pracodawcy. Kopię takiego porozumienia należy w terminie 5 dni przekazać właściwemu okręgowemu inspektowi pracy. Pytanie na ile przedstawiciele pracowników będą skłonni szybko ustalać nowe zasady świadczenia pracy i wynagrodzenie, co warunkuje dofinansowanie.

Jeśli jednak uda się zawrzeć porozumienie, to łączna kwota dofinansowania w przypadku przestoju ekonomicznego wynosić będzie 1.533,09 zł na pracownika, co obejmuje 50 proc. wynagrodzenia minimalnego, czyli 1.300 zł powiększonego o składki ZUS pracodawcy od tej kwoty (które również mogą być dofinansowane z FGŚP). Natomiast w przypadku obniżenia wymiaru czasu pracy łączna maksymalna kwota dofinansowania to 2.452 zł, co obejmuje 40 proc. przeciętnego wynagrodzenia plus  również składki ZUS pracodawcy od tej kwoty.

Aby skorzystać z dofinansowania należy złożyć wniosek wraz z załącznikami do dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy.

Do ww. procedur zastosowanie znajdują regulacje Ustawy z dnia 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 669).

Zgodnie z procedurą z tej ustawy organ w przypadku stwierdzenia, że przedsiębiorca spełnia warunki prawne w terminie 7 dni roboczych od dnia wpływu kompletnego wniosku o przyznanie świadczeń występuje do dysponenta Funduszu o przyznanie limitu wydatków na wypłatę świadczeń finansowanych na podstawie ustawy oraz w terminie 7 dni roboczych od dnia uzyskania limitu zawiera z przedsiębiorcą umowę o wypłatę świadczeń. Po podpisaniu umowy tworzy się harmonogram wypłat wynagrodzeń u danego pracodawcy i środki powinny być przekazywane z Funduszu do Dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy a ten z kolei przekazuje je pracodawcy.

Świadczenia mają przysługiwać przez łączny okres 3 miesięcy przypadających od daty złożenia wniosku o dofinansowanie.

Małgorzata Gach, radca prawny i doradca podatkowy, kancelaria GACH MIZIŃSKA w Krakowie