Dezorganizacja pracy spowodowana długotrwałą chorobą pracownika nie zawsze może stanowić uzasadnioną przyczynę rozwiązania łączącej strony umowy o pracę. Niniejszą kwestię prawną wyjaśnił Sąd Najwyższy (SN) w wyroku z dnia 17 maja 2016 r. w sprawie o sygn. I PK 155/15. [1]
W tym dniu SN rozpatrywał skargę kasacyjną. Ocenił w niej wskazaną przez pracodawcę przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę pracownicy, która w ciągu 6 – letniego okresu zatrudnienia przebywała przez okres powyżej 4 miesięcy na zwolnieniu lekarskim (zwolnienie w ciągłości).
Stan faktyczny
Powódka była zatrudniona od 2008 r. bezterminowo w jednej z aptek. W okresie od 24 września 2013 r. do 3 lutego 2014 r. była niezdolna do pracy. Udokumentowała to przedkładając pracodawcy 12 kolejnych zaświadczeń lekarskich ZUS ZLA. Wraz z ostatnim zwolnieniem lekarskim powódka zgłosiła po jego zakończeniu powrót do pracy.
W dniu 11 lutego 2014 r. otrzymała pisemne wypowiedzenie umowy o pracę z powodu długotrwałej nieobecności w pracy powodującej znaczną dezorganizację pracy apteki. W czasie, gdy przebywała na zwolnieniu lekarskim zastępowali ją pracownicy apteki, osoby zatrudnione na umowę zlecenia oraz jeden pracownik etatowy.
Niezdolność do pracy powódki z powodu choroby od 25 września 2013 r. do 3 lutego 2014 r. była jedyną absencją chorobową w okresie zatrudnienia powódki. Powódka wniosła do sądu pierwszej instancji powództwo przeciwko „(-) „A.A.”Spółka z o.o. z siedzibą w P. pozew o odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę”.
Sprawa została wygrana w sądzie pierwszej i drugiej instancji. Sąd Okręgowy oddalił apelację strony pozwanej od wyroku sądu I instancji. Co istotne, ustalenia faktyczne sądu pierwszej instancji uznał za własne. W dniu 4 grudnia 2014 r. pozwana zaskarżyła w całości wyrok Sądu Okręgowego do Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych.
Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną
Dnia 17 maja 2017 r. skarga kasacyjna została rozpatrzona na posiedzeniu niejawnym i oddalona. W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy powołał się na wcześniejszy wyrok z dnia 15 lutego 2000 r w sprawie o sygn. I PKN 514/99 zgodnie z którym „(-) pracodawca ma obowiązek wskazania w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę konkretnej i rzeczywistej przyczyny uzasadniającej rozwiązanie. Opis przyczyny musi umożliwiać jej konkretyzację w miejscu i czasie. W szczególności ma umożliwić pracownikowi obronę przed zarzutami, a sądowi pracy – sprawdzenie zgodności czynności wypowiedzenia z prawem (-). Wskazanie takiej, rzeczywiście istniejącej i konkretnej przyczyny jest wstępnym warunkiem oceny zasadności wypowiedzenia na podstawie art. 45 § 1 k.p.”
… odwołał się do zasad współżycia społecznego
Sąd odwołał się do wcześniejszej jego linii orzeczniczej i uznał, że „(-) zasadność wypowiedzenia umowy o pracę powinna być bowiem rozważana z uwzględnieniem potrzeb pracodawcy i z poszanowaniem interesów pracownika sumiennie i starannie wykonującego obowiązki pracownicze. Za ochroną pracownika mogą także przemawiać w konkretnych okolicznościach faktycznych zasady współżycia społecznego, kwalifikujące wypowiedzenie jako nadużycie prawa przez pracodawcę”.
SN podzielił „(-) ustalony pogląd, że przyczyna wypowiedzenia nie musi mieć szczególnej wagi czy nadzwyczajnej doniosłości, skoro wypowiedzenie jest zwykłym sposobem rozwiązania bezterminowego stosunku pracy”. Jego zdaniem „(-) uznanie wypowiedzenia umowy za zwykły sposób rozwiązania stosunku pracy nie oznacza przyzwolenia na arbitralne, dowolne, nieuzasadnione lub sprzeczne z zasadami współżycia społecznego wypowiedzenie umowy o pracę”.
… i wyraził swój pogląd
Sąd przypomniał, „(-) że art. 45 k.p. (-), zawiera sformułowanie ogólne (zwrot niedookreślony), pozostawiający sądowi znaczną swobodę w ocenie, czy dana norma prawna ma być stosowana w konkretnej sprawie” oraz uznał, „(-) że wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi nienagannie wykonującemu obowiązki, który w okresie 6 lat pracy miał jedną ponad 4 – miesięczną usprawiedliwioną nieobecność w pracy i po tym okresie odzyskał zdolność do pracy, jest nieuzasadnione w rozumieniu art. 45 § 1 k.p., pomimo, że nieobecność ta doprowadziła do dezorganizacji pracy w miejscu jego zatrudnienia (aptece)”.
Dezorganizacja pracy, to dla Sądu za mało
Uzasadniając swoje stanowisko Sąd nawiązuje do utrwalonego już orzecznictwa, między innymi do:
1) wyroku z dnia 6 listopada 2001 r., I PKN 449/00 w którym „(-) wskazano, że pracodawca, który jest przedsiębiorcą, powinien organizować swą działalność gospodarczą, biorąc pod uwagę nieuchronność nieobecności pracowników, spowodowanych chorobami, urlopami i innymi usprawiedliwionymi przyczynami, a wypowiedzenie umowy o pracę z uwagi na nieobecności pracownika spowodowane chorobą może być uznane za uzasadnione tylko wówczas, gdy pracodawca wykaże ich związek z naruszeniem jego istotnych interesów.
2) wyroku z 19 marca 2014 r., I PK 177/13 zgodnie z którym „(-) jeśli nieobecność pracownika z powodu choroby trwa zbyt długo albo często powtarza się, przyznaje się pracodawcy prawo rozwiązania stosunku pracy. W tej sprawie w okresie od 2008 r. do 2011 r. powód pozostawał niezdolny do pracy przez 894 dni, natomiast przepracował 109 dni”.
W świetle przytoczonego powyżej orzecznictwa SN uważa, że (-) wypowiedzenie umowy o pracę w takiej sytuacji musi być uzasadnione dodatkowymi przesłankami, obiektywnie uzasadniającymi obawę pracodawcy, że dalsze zatrudnianie pracownika może zagrażać sprawnemu funkcjonowaniu zakładu pracy i zagrażać jego interesowi. Do takich przesłanek, jak wynika z powołanych orzeczeń Sądu Najwyższego, należą w szczególności: powtarzalność nieobecności w pracy, nieodzyskanie przez pracownika pełni sił po absencji spowodowanej chorobą, poddające w wątpliwość jego zdolność do wykonywania obowiązków, naruszanie obowiązków pracowniczych, niezależnie od długotrwałej absencji”.
Źródło: Sąd Najwyższy – www. sn.pl
[1] Wyrok SN z dnia 17 maja 2016 r. http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia3/I%20PK%20155-15-1.pdf (dostęp w dniu 1 sierpnia 2017 r.
Stan prawny na 1 sierpnia 2017 r.
Wanda Książek – współpracownik Portalu
