Rygor natychmiastowej wykonalności – co to za instytucja prawna – cz. 2

W poprzednim artykule była mowa o klauzuli wykonalności. Dzisiaj o instytucji czasami mylonej z klauzulą wykonalności, jaką jest rygor natychmiastowej wykonalności.

Instytucja natychmiastowej wykonalności wyroków umożliwia przymusowe wykonanie orzeczenia bezpośrednio po jego wydaniu. W przypadku orzeczeń wydanych w pierwszej instancji umożliwia ich przymusową realizację przed uprawomocnieniem się.

Rygor natychmiastowej wykonalności obowiązuje od chwili ogłoszenia wyroku lub postanowienia, którym go nadano, a gdy ogłoszenia nie było – od chwili podpisania sentencji orzeczenia (art. 336 k.p.c.).

Rygor natychmiastowej wykonalności nadawany z urzędu

W pewnych rodzajach spraw nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności następuje z urzędu. Sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli:

• zasądza alimenty – co do rat płatnych po dniu wniesienia powództwa, a co do rat płatnych przed wniesieniem powództwa za okres nie dłuższy niż za trzy miesiące,

• jeżeli zasądza roszczenie uznane przez pozwanego i

• jeżeli wyrok uwzględniający powództwo jest zaoczny (art. 331 § 1 k.p.c).

W wyżej wymienionych przypadkach nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności jest obowiązkiem sądu.

Także w sprawach z zakresu prawa pracy istnieje obowiązek nadania z urzędu rygoru natychmiastowej wykonalności, ale tylko do określonej części zasądzonego świadczenia – zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, sąd z urzędu nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika (art. 477² § 1 k.p.c.).

Rygor natychmiastowej wykonalności w pozostałych przypadkach

W innych rodzajach spraw sąd ma możliwość (uprawnienie) do nadania orzeczeniu rygoru natychmiastowej wykonalności, zarówno z urzędu jak i na wniosek.

Sąd może nadać wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli zasądza należność z wekslu, czeku, warrantu, rewersu, dokumentu urzędowego lub dokumentu prywatnego, którego prawdziwość nie została zaprzeczona, oraz jeżeli uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania (art. 333 §  2 k.p.c.).

Sąd może również na wniosek nadać wyrokowi nadającemu się do wykonania w drodze egzekucji rygor natychmiastowej wykonalności, gdyby opóźnienie uniemożliwiało lub znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało powoda na szkodę (art. 333 § 3 k.p.c.) – z treści tego artykułu wynika, że sąd może  nadać rygor natychmiastowej wykonalności właściwie każdemu wyrokowi pod warunkiem spełnienia się określonych przesłanek procesowych.

Ponadto sąd może uzależnić natychmiastową wykonalność wyroku od złożenia przez powoda stosownego zabezpieczenia (art. 334 § 1 k.p.c.).

W odniesieniu do rygoru natychmiastowej wykonalności w razie wniesienia skargi kasacyjnej, od orzeczenia sądu drugiej instancji, gdyby na skutek wykonania orzeczenia stronie mogła być wyrządzona niepowetowana szkoda, sąd drugiej instancji może wstrzymać wykonanie zaskarżonego orzeczenia do czasu ukończenia postępowania kasacyjnego lub uzależnić wykonanie tego orzeczenia – a w razie oddalenia apelacji także orzeczenia sądu pierwszej instancji – od złożenia przez powoda stosownego zabezpieczenia. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym (art. 388 k.p.c.).

Rygor natychmiastowej wykonalności nadawany jest specjalnym postanowieniem i z reguły stanowi jeden z punktów sentencji wyroku.

Joanna Mucha – współpracownik Portalu