Strona główna Aktualności Co to jest powództwo opozycyjne i na czym polega?

Co to jest powództwo opozycyjne i na czym polega?

4264
PODZIEL SIĘ
powództwo opozycyjne Lexagit.pl porady prawne online

W polskim systemie prawa ustawodawca przewiduje dwa rodzaje powództw przeciwegzekucyjnych – powództwo opozycyjne i powództwo ekscydencyjne (interwencyjne). Powództwo opozycyjne, jest to powództwo, które może wytoczyć dłużnik przeciwko któremu została nadana klauzula wykonalności. W nauce i doktrynie prawa powództwo opozycyjne określane jest jako „środek merytorycznej obrony przed egzekucją”. Przez obronę merytoryczną należy rozumieć zwalczanie zasadności lub dopuszczalności egzekucji (uchwała SN z dnia 14.10.1993 r., III CZP 141/93).

Powództwo opozycyjne – gdzie jest uregulowane?

Zasadnicze uregulowania dotyczące powództwa opozycyjnego zostało zamieszczone w art. 840 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.). Oprócz tego przepisy proceduralne prawa cywilnego przewidują także dwa szczególne rodzaje tego powództwa z uwagi na charakter klauzuli wykonalności (art. 840 § 2 k.p.c. oraz art. 791 § 3 k.p.c). Ponadto pewne postacie powództwa opozycyjnego mają swoje uregulowanie w także w przepisach pozakodeksowych.

Na czym polega powództwo opozycyjne?

Powództwo opozycyjne jest samodzielnym, samoistnym środkiem prawnym i w żadnym wypadku nie należy utożsamiać go z rodzajem środka zaskarżenia, zwłaszcza z nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia. Skuteczne wniesienie powództwa opozycyjnego powoduje wszczęcie postępowania rozpoznawczego, które toczy się według przepisów o procesie – rozpoznanie powództwa opozycyjnego następuje w nowym procesie.

Powództwo opozycyjne skierowane jest przeciwko tytułowi wykonawczemu (tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności) bez względu na to, od jakiego organu pochodzi tytuł egzekucyjny. Istotne jest tylko to, aby był to tytuł egzekucyjny, któremu klauzulę wykonalności nadał sąd.

Powództwo opozycyjne nie prowadzi do ponownego merytorycznego rozpoznania sprawy zakończonej prawomocnym lub natychmiast wykonalnym orzeczeniem sądowym. Jego celem jest pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, nie zaś podważenie treści orzeczenia sądowego, które zaopatrzono w klauzulę wykonalności (Wyrok SN, II CSK 760/11).

Warunki złożenia powództwa opozycyjnego?

Materialnoprawną przesłanką skuteczności tego powództwa jest istnienie zaskarżonego tytułu wykonawczego (wyrok SN, I CSK 211/09). Powództwo może być zrealizowane tylko pod warunkiem, że istnieje możliwość wykonania tytułu wykonawczego (wyrok SN z dnia 4.04.2001 r., I PKN 197/01).

Powództwo może być wytoczone niezależnie od tego czy egzekucja na podstawie tytułu wykonawczego została już wszczęta, czy też wszczęcie egzekucji jeszcze nie nastąpiło.

W odniesieniu do sądowych tytułów egzekucyjnych powództwo opozycyjne może dotyczyć orzeczeń wydanych zarówno w postępowaniu cywilnym jak i w postępowaniu karnym, orzeczeń sądów zagranicznych, orzeczeń sądów polubownych wydanych za granicą (Postanowienie SN z dnia 15.03.2000 r., II CKN 552/00), a także bankowych tytułów egzekucyjnych, aktów notarialnych a także tytułów egzekucyjnych pochodzących od organów administracyjnych zaopatrzonych w sądową klauzulę wykonalności (art. 777 § 1 pkt 3 k.p.c. i art. 784 k.p.c.).

Czego można żądać z związku z powództwem opozycyjnym

W drodze powództwa opozycyjnego dłużnik może żądać tylko pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, w całości lub części albo jego ograniczenia –  powództwo opozycyjne nie zmierza do uchylenia postanowienia sądu o nadaniu tytułowi egzekucyjnego klauzuli wykonalności.

O tym, kiedy można domagać się pozbawienia wykonalności, a kiedy ograniczenia wykonalności, decydują okoliczności, na których dłużnik opiera swoje powództwo.

Jeżeli dłużnik twierdzi, że zdarzenie, które powołuje, spowodowało wygaśnięcie zobowiązania w całości, może żądać pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w całości.

Jeżeli zaś twierdzi, że zobowiązanie wygasło w części (np. przez częściowe spełnienie świadczenia), może domagać się pozbawienia wykonalności w odpowiedniej części. Natomiast żądanie ograniczenia wykonalności dotyczyć może wypadków udzielenia dłużnikowi przez wierzyciela zwłoki w spełnieniu świadczenia albo niemożliwości wykonania zobowiązania przez pewien okres (wyrok SA, I ACa 737/13).

Żądanie pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego nie może być skutecznie złożone po wyegzekwowaniu należności w całości. Z chwilą wyegzekwowania przez wierzyciela całości świadczenia objętego tytułem wykonawczym dłużnik traci prawo wytoczenia powództwa opozycyjnego (Wyrok SN z dnia 12.02.2015 r., IV CSK 272/14).

Wyegzekwowanie świadczenia nie jest tożsame z dobrowolnym spełnieniem świadczenia (bez wykorzystania przymusu państwowego w postaci działań komornika)

Dobrowolne spełnienie świadczenie przez dłużnika mimo istnienia tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko niemu, nie pozbawia mocy prawnej tytułu wykonawczego, bowiem w takiej sytuacji w jego treści brakuje wzmianki o wyniku zakończenia egzekucji (art. 816 § 1 k.p.c.) i w związku z tym tytuł wykonawczy może posłużyć wierzycielowi do prowadzenia egzekucji (Wyrok SN z dnia 4.11.2005 r., V CSK 296/05).

Powództwo to jest powództwem o ukształtowanie prawa, ponieważ dłużnik za jego pośrednictwem zmierza do stworzenia lub zmiany już istniejącego stanu prawnego przez mający zapaść wyrok sądu.

Podstawy prawne:

Art. 840 i nast. K.p.c.

Literatura:

Kodeks postępowania cywilnego, T.2. Komentarz: art. 730 – 1217, red. Janusz Jankowski.

Stan prawny na dzień 2 marca 2018 r.

Joanna Mucha – współpracownik Portalu