Postępowanie likwidacyjne spółki jawnej powinno być przeprowadzone, wtedy gdy wystąpiła jedna z sześciu przyczyn rozwiązania spółki podanych w art. 58 par. 1 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.) albo gdy wynika to z umowy spółki. Wyjątek stanowi ogłoszenie „(…) jej upadłości, bowiem w takim przypadku likwidację przeprowadza się według zasad określonych w prawie upadłościowym” – czytamy w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 listopada 2010 r., I ACa 544/10.
Sprawdź:
Spółka jawna: Rozwiązanie spółki jawnej – kilka spraw
Likwidacja spółki jawnej będzie obowiązkowa wówczas, gdy wspólnicy nie uzgodnią innego sposobu zakończenia działalności spółki (art. 67 par. 1 K.s.h.).
Poznajmy zarys prawny postępowania likwidacyjnego w spółce jawnej.
Jaki jest cel likwidacji spółki jawnej?
„Podstawowym celem przeprowadzenia likwidacji jest zamknięcie firmy czyli zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, spłata wszystkich zobowiązań spółki oraz upłynnienie jej majątku” [1].
Otwarcie likwidacji spółki jawnej – z jakim dniem?
W art. 67 par. 1 K.s.h. ustawodawca nie określił daty otwarcia postępowania likwidacyjnego w spółce jawnej. W tym celu można odpowiednio zastosować art. 274 par. 1 K.s.h. odnoszący się do spółki z o.o. Zgodnie z dyspozycją w nim zawartą otwarcie likwidacji następuje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania. Może być ona określona w umowie spółki. Przykładowo w umowie spółki jawnej wspólnicy mogą zawrzeć postanowienie zgodnie z którym spółka zostanie zlikwidowana, jeżeli po upływie jednego roku od rozpoczęcia jej działalności osiągane dochody będą niesatysfakcjonujące dla wspólników.
Uchwała o rozwiązaniu spółki jawnej przez likwidację – co zawiera?
Wzorzec Uchwały o rozwiązaniu spółki jawnej (stosowany dla spółek założonych w trybie S 24, ale do zastosowania też w przypadku spółek jawnych założonych standardowo) zawiera załącznik nr 6 do Obwieszczenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 kwietnia 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wzorców dotyczących spółki jawnej udostępnionych w systemie teleinformatycznym (Dz.U. 2017. 963).
Jednomyślna uchwała wspólników powinna zawierać:
- numer uchwały, jej tytuł i datę jej podjęcia,
- podstawę prawną rozwiązania spółki jawnej przez likwidację,
- ustanowienie likwidatora lub likwidatorów spółki,
- datę wejścia w życie uchwały,
- podpisy wspólników spółki jawnej.
Kim są likwidatorzy w spółce jawnej?
Zgodnie z dyspozycją art. 70 par. 1 K.s.h. likwidatorami w spółce jawnej są wszyscy wspólnicy. Wspólnicy mogą powołać na likwidatorów tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swego grona. Uchwała wymaga jednomyślności, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.
Czy sąd rejestrowy może ustanowić likwidatorów spółki jawnej?
W świetle art. 71 par. 1 K.s.h. sąd rejestrowy [2] może, z ważnych powodów, na wniosek wspólnika lub innej osoby mającej interes prawny, ustanowić likwidatorami tylko niektórych spośród wspólników, jak również inne osoby. W piśmiennictwie podkreślono: „Wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie likwidatorów przez sąd jest możliwe zarówno wtedy, gdy likwidatorami są wszyscy wspólnicy, jak również, gdy na podstawie uchwały wspólników likwidatorami ustanowieni zostali tylko niektórzy ze wspólników lub osoby trzecie. Sąd może wówczas powołać na likwidatorów osoby inne niż te, które uzyskały status likwidatorów na mocy uchwały wspólników” [3]. Postępowanie przed sądem rejestrowym ma tryb nieprocesowy.
Kto może odwołać likwidatora?
Z art. 72 K.s.h. wynika, że likwidator może być odwołany tylko w drodze jednomyślnej uchwały wspólników. Likwidatora ustanowionego przez sąd rejestrowy tylko sąd może odwołać z ważnych powodów na wniosek wspólnika lub osoby mającej interes prawny w jego odwołaniu (art. 73 par. 1-2 K.s.h.).
Co należy rozumieć przez „interes prawny”- pogląd w orzecznictwie
W art. 71 par. 1 K.s.h. ustawodawca nie zdefiniował pojęcia „interes prawny”. Z pomocą przychodzi utrwalone orzecznictwo Sądu Najwyższego. „Podstawową przesłanką, która umożliwia skuteczne wystąpienie z powództwem o ustalenie stosunku prawnego lub prawa na podstawie art. 189 k.p.c. jest istnienie po stronie powoda interesu prawnego. (…) interes prawny, (…) należy też rozumieć jako potrzebę wprowadzenia pewności co do istnienia konkretnego stosunku prawnego lub prawa, w celu zapewnienia zainteresowanemu powodowi ochrony sfery jego uprawnień przed grożącym naruszeniem” – wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 lutego 2013 r. w sprawie o sygn. akt IV CSK 306/12.
Piśmiennictwo podaje: „Osobami mającymi interes prawny w ustanowieniu likwidatorów przez sąd rejestrowy są: wierzyciel spółki, wierzyciel osobisty wspólnika, syndyk masy upadłości upadłego wspólnika, małżonek wspólnika, spadkobiercy wspólnika” [4].
„Osobą zainteresowaną może być także Skarb Państwa, jeśli spółka zalega z zapłatą podatków czy innych należności publicznoprawnych [5]”.
Jakie mogą być ważne powody ustanowienia/odwołania likwidatora spółki jawnej przez sąd rejestrowy?
Z treści art. 71 par. 1 i art. 73 par. 1 K.s.h. wynika, że podstawą do ustanowienia i odwołania likwidatora przez sąd rejestrowy są „ważne powody”. Ustawodawca nie podaje przykładowego ich katalogu.
W uzasadnieniu Postanowienia z dnia 21 sierpnia 2015 r., (sygn.. akt X Ga 122/15) Sąd Okręgowy w Gliwicach wyraził następujący pogląd:
„Ważnymi powodami mogą być przede wszystkim te, które wiążą się z toczącym się postępowaniem likwidacyjnym. Można więc przyjąć, że powodami takimi są: podjęcie działalności konkurencyjnej przez likwidatora, działanie nielojalne wobec spółki oraz pozostałych wspólników, utrata zdolności do czynności prawnych, utrata określonych kwalifikacji, sprzeniewierzenie się funkcji likwidatora, popełnienie przestępstwa gospodarczego, narażenie spółki na szkodę, działanie niezgodne z celem likwidacji, podział majątku in natura, gdy wymagane jest upłynnienie majątku, rozpoczęcie nowych interesów, które nie są związane z zakończeniem bytu spółki. Mogą to też być przyczyny niezawinione (na przykład choroba).”
Przykłady z orzecznictwa :
- „W uzasadnieniu pozwu powódka podniosła, iż na mocy postanowienia Sądu Rejonowego L. (…) pozwany został ustanowiony likwidatorem (…) Spółki Jawnej. Działając jako likwidator powyższej spółki pozwany zaciągnął szereg zobowiązań, nieuzasadnionych z punktu widzenia celu postępowania likwidacyjnego, na łączną kwotę 94.704,27 zł.” – uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 10 listopada 2015 r. (sygn.. akt I ACa 331/15).
- „ Sąd Rejonowy wskazał, że wnioskodawca wniósł o odwołanie M. W. (1) z funkcji likwidatora spółki oraz ustanowienie nowego likwidatora dla spółki, (…). (…) Przejawem powyższego w ocenie Sądu Rejonowego są przedłożone przez wnioskodawcę wydruki z rachunku bankowego spółki wskazujące, że część środków pieniężnych likwidowanego podmiotu została przelana na konto Spółki PHU (…) sp. z o.o., której wspólnikami są żona i córka likwidatora (do marca 2012 r. wspólnikiem tejże spółki był również likwidator) – uzasadnienie Postanowienia Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 30 sierpnia 2016 r.(sygn.. akt XXIII Ga 875/16).
O tym, czy w okresie postępowania likwidacyjnego spółka jawna może prowadzić swoją działalność oraz o prawach i obowiązkach wspólników związanych z likwidacją spółki będzie mowa w kolejnych artykułach.
Podstawa prawna:
– art. 58 par. 1 , art. 67 par. 1, art. 70 par. 1, art. 71 par. 1, art. 72 , art. 73 par. 1-2, Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2019.505)
Objaśnienie:
[1] Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii , Zamknięcie i wyrejestrowanie spółki wpisanej do KRS – https://www.biznes.gov.pl/pl/firma/zamykanie-firmy/chce-zakonczyc-dzialalnosc-spolki-zarejstrowanej-w-krs/wyrejestrowanie-spolki-wpisanej-do-krs (dostęp w dniu 28 listopada 2019 roku)
[2] Sąd rejestrowy jest to sąd rejonowy – wydział gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego właściwy dla siedziby spółki .
[3] Komentarza do art. 71 par. 1 K.s.h. [w:] Jara Z. (red.) Kodeks spółek handlowych. Komentarz, wyd. 2 z 2017 r., Legalis.
[4] Tamże
[5] Komentarz do art. 71 K.s.h [w:] Sołtyński S, (red.) Kodeks spółek handlowych. Komentarz do art. 1-150 KSH. Tom I, wyd. 3 z 2012r., Legalis.
Stan prawny na dzień 28 listopada 2019 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
https://digiartia.com/product/legal-power-law-firm-html-template/
https://digiartia.com/product/justitia-multiskin-lawyer-legal-wordpress-theme/
