Przedawnienie 2018: Przedawnienie roszczeń w spółce z o.o. (2)

W drugiej części artykułu omówiona jest kwestia terminu przedawnienia dla roszczeń wierzyciela przeciwko członkom zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Wykorzystany został pogląd z orzecznictwa Sądu Najwyższego.

Subsydiarna odpowiedzialność członków zarządu spółki z o.o.

Odpowiedzialność cywilnoprawna członków zarządu za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (spółka z o.o.) została uregulowana w art. 299 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.). [1]

Na podstawie powyższego artykułu wierzyciele  mogą pozwać członków zarządu spółki z o.o. o zapłatę  jej długu, jeżeli  nie udało się  go bezpośrednio wyegzekwować z majątku spółki. Członek zarządu odpowiada wtedy całym swoim osobistym majątkiem za powstałe zobowiązania spółki z o.o.

Odpowiedzialność  majątkowa członków zarządu dotyczy również byłych członków zarządu w okresie kiedy istniał dług.  Potwierdził to  Sąd Najwyższy (SN) w wyroku z dnia 28 kwietnia 2006 r. (V CSK 39/06): „Przesłankami odpowiedzialności z art. 299 k.s.h. są: istnienie określonego zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w czasie, kiedy dana osoba była członkiem zarządu, oraz bezskuteczność egzekucji tego zobowiązania wobec spółki niezależnie od tego, czy ta osoba jest nadal członkiem zarządu”.

Pisaliśmy o tym:

Przedawnienie 2018: Przedawnienie roszczeń w spółce z o.o. (1)

Przedawnienie roszczenia członka zarządu spółki z  o.o.

Członek zarządu spółki może bronić się przed  zapłatą zobowiązania spółki powołując się na upływ terminu przedawnienia roszczenia. Do przedawnienia roszczenia wynikającego z art. 299 K.s.h. stosuje się art. 442 (1) par. 1 Kodeksu cywilnego (K.c). [2] Zgodnie z dyspozycją w nim zawartą  roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

 „Nie budzi przy tym wątpliwości, że w art. 299 k.s.h. chodzi o odpowiedzialność odszkodowawczą deliktową, ponieważ powstaje ona z mocy prawa w sytuacji, w której między niezaspokojonym wierzycielem a członkiem zarządu nie istnieje stosunek zobowiązaniowy” –  uznał SN w wyroku z dnia 2 października 2008 r., (II CSK 183/08). [3]

Od kiedy rozpoczyna się obliczanie terminu przedawnienia?

Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 7 listopada 2008 r., (III CZP 72/08 ) stanowi:

„Do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu (art. 299 k.s.h.) mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym”.

W jej uzasadnieniu czytamy:  „Przewidziany w art. 442(1) § 1 k.c. trzyletni termin przedawnienia biegnie w przypadku roszczenia wywodzonego z art. 299 § 1 k.s.h. na ogół od dnia bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej tytułem egzekucyjnym wystawionym przeciwko spółce, z reguły bowiem już w chwili, gdy egzekucja tej wierzytelności okazuje się bezskuteczna, wierzyciele spółki dowiadują się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Przed dniem bezskuteczności egzekucji tej wierzytelności bieg przedawnienia roszczenia wobec członków zarządu nie może się rozpocząć, ponieważ dopiero w tym dniu powstają przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej w art. 299 k.s.h.”.

Od dnia 9 lipca br. zmienił  się sposób obliczania terminu przedawnienia

Obowiązująca od dnia 9 lipca 2018 r. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny … [4] wprowadziła nowe zasady przedawnienia roszczeń cywilnoprawnych. W art. 118 K.c. ustawodawca zmienił sposób obliczania terminu przedawnienia.  Zgodnie z jego dyspozycją przedawnienie zobowiązań finansowych nastąpi z ostatnim dniem roku kalendarzowego w którym kończy się okres przedawnienia, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Pisaliśmy o tym w artykule:

Prawo cywilne 2018: Nowe terminy przedawnienia roszczeń już obowiązują (1) – https://lexagit.pl/prawo-cywilne-2018-nowe-terminy-przedawnienia-roszczen-juz-obowiazuja-1/

Sąd nie uwzględni przedawnienia z mocy prawa

W przypadku dochodzenia przedawnionych roszczeń pomiędzy przedsiębiorcami sąd nie uwzględni przedawnienia z własnej inicjatywy, czyli z urzędu. Tak będzie w sytuacji dochodzenia roszczeń przeciwko członkom zarządu spółki z o.o., ponieważ  niniejsza spółka nie posiada statusu konsumenta.

Z art. 22[1] K.c. wynika, że za konsumenta uważa się bowiem osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Członek zarządu spółki z o.o. nie jest konsumentem i dlatego jeżeli będąc pozwanym chce powołać się na przedawnienie wierzytelności musi podnieść zarzut jej przedawnienia. Może to zrobić w odpowiedzi na pozew lub do protokołu rozprawy.

Podstawa prawna

– art. 299 Kodeksu spółek handlowych

– art. 22 [1], art. 118, art. 442[1] par. 1 Kodeksu cywilnego 

Objaśnienie:

[1] Kodeks spółek handlowych:  Ustawa  z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych ( tekst jedn. Dz.U. 2017.1577)

[2] Kodeks cywilny: Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny  (tekst jedn. Dz. U. 2018.1025 )

[3] Wyrok SN z dnia 2 października 2008 r. (II CSK 183/08) – http://www.sn.pl/sites/orzecznictwo/Orzeczenia2/II%20CSK%20183-08-1.pdf

[4] Ustawa z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018 poz. 1104)

Stan prawny na 5 września 2018 roku

Wanda Książek – współpracownik Portalu

Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?