Minimalne wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu z podatkiem VAT czy bez?

Od 13 października 2017 r. zmienia się minimalne wynagrodzenie  pełnomocnika z urzędu w sprawach przeciwko ZUS.

Regulacja prawna

W sądowych sprawach prowadzonych m.in. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) ubezpieczony może złożyć wniosek o ustanowienie dla niego adwokata lub radcy prawnego z urzędu.

Sąd rozpatrzy pozytywnie niniejszy wniosek, jeżeli uzna, że z powodu trudnej sytuacji życiowej i finansowej strony powinien być przyznany pełnomocnik z urzędu ponieważ jego udział w sprawie jest potrzebny.

Za prowadzenie sprawy z urzędu pełnomocnikowi z urzędu należy się wynagrodzenie. Sąd  zasądza je stronie przegrywającej sprawę lub przyznaje ze Skarbu Państwa na podstawie stawek określonych w:

1. Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1714),
2. Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2016 r. poz. 1715).

W dniu 20 września 2017 r. Minister Sprawiedliwości wydał dwa rozporządzenia zmieniające minimalne opłaty w sprawach dotyczących o świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym.

Jest to:

1. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 września 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. z 2017 r. poz. 1796),
2. Rozporządzenie MS z dnia 20 września 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U. z 2017 r. poz. 1798).

Jednakowa kwota

Z ich treści wynika, że minimalne wynagrodzenie adwokata lub radcy prawnego przydzielonego stronie z urzędu w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego oraz w sprawach dotyczących podlegania ubezpieczeniom społecznym wynosi 90 zł.

„W następstwie ww. nowelizacji w powołanej kategorii spraw nastąpi zmniejszenie obowiązków finansowych ZUS oraz obywateli w przypadku konieczności zwrotu kosztów zastępstwa procesowego stronie przeciwnej oraz zmniejszenie wydatków Skarby Państwa na pomoc prawną z urzędu”  – czytamy w Projekcie rozporządzenia MS dotyczącego noweli ponoszenia przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu. [1]

Co ważne, do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji.

Wynagrodzenie pełnomocnika z urzędu z podatkiem VAT

Do wynagrodzenia pełnomocnika z urzędu sąd dolicza 23% VAT. [2] Z dyspozycji art. 4 ust. 3 każdego z dwóch rozporządzeń Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz w sprawie opłat za czynności radców prawnych wynika, że opłaty, podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług wyliczoną według stawki podatku obowiązującej dla tego rodzaju czynności na podstawie przepisów o podatku od towarów i usług.

Potwierdza to także Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2015 r. , III CZP 90/15: „Wynagrodzenie radcy prawnego ustanowionego z urzędu, zasądzone od strony przeciwnej na rzecz strony reprezentowanej przez tego radcę, podlega podwyższeniu o należny podatek od towarów i usług”.

Przykładowa klauzula w wyroku sądowym:

Sąd Okręgowy w Słupsku

„postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punkcie 1 w ten sposób, że przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w S. na rzecz adwokata I. S. kwotę 2400 (dwa tysiące czterysta) złotych powiększoną o należny podatek od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu”. [3]

Co na to Urząd Skarbowy

Zgodnie z przepisem art. 5 ust. 1 Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz.U. z 2017r. poz. 1221) opodatkowaniu podatkiem VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. [4]

W interpretacji indywidualnej nr IPTPP4/443-260/12-4/OS wydanej przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi w dniu 18 lipca 2012 r. czytamy:  „(…) świadczenie usług w zakresie zastępstwa procesowego z urzędu przez Wnioskodawczynię, stanowi działalność wykonywaną osobiście i z tytułu wykonywania tej działalności Wnioskodawczyni jest podatnikiem podatku od towarów i usług w myśl wyżej powołanego art. 15 ustawy o VAT. Jednocześnie stosownie do treści art. 106 ust. 1, art. 99 ust, 1 i art. 103 ust. 1 ustawy o VAT radca prawny jako indywidualny podmiot ma obowiązek wystawienia faktury VAT, złożenia deklaracji VAT-7 oraz wpłaty podatku na rachunek bankowy urzędu skarbowego z tytułu wynagrodzenia za świadczenie usług zastępstwa procesowego z urzędu” . [5]

Podsumujmy …

Od 13 października 2017 r. zacznie obowiązywać minimalne wynagrodzenie adwokata i radcy prawnego przyznanego z urzędu w sprawie prowadzonej przeciwko ZUS. Wynosić ono będzie 90 zł plus podatek VAT obliczony zgodnie z obowiązującą w dniu ogłoszenia wyroku aktualną stawką VAT. Do końca 2018 r. stawka podatku VAT wynosi 23%.

Objaśnienie

[1] Projekt rozporządzenia MS dotyczącego noweli ponoszenia przez Skarb Państwa nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu z dnia 18 maja 2017 r. https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//517/12299156/12438097/12438098/dokument292437.pdf (dostęp w dniu 13 października 2017 r.)

[2] W okresie od dnia 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2018 r.,  stawka podatku wynosi 23%, zgodnie z art. 146a pkt 1 (art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1221)

[3] Wyrok Sądu Okręgowego  w Słupsku z dnia 31 stycznia 2017 r., IV Cz 929/16

[4] Art. 8. ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 1221): 1. Przez świadczenie usług, (…) rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów (…) w tym również: (…) 3) świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

[5] Interpretacja indywidualna nr IPTPP4/443-260/12-4/OS wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi w dniu 18 lipca 2012 r. – https://interpretacje-podatkowe.org/koszty-zastepstwa-procesowego/iptpp4-443-260-12-4-os  (dostęp w dniu 13 października 2017 r.)

W.K.