Spółki osobowe – zasady opodatkowania dochodów

Przepisy Kodeksu spółek handlowych opisują zarówno spółki osobowe tj. jawne, komandytowe, partnerskie oraz spółki komandytowo-akcyjne, jak i spółki kapitałowe tj. spółki z o.o. oraz spółki akcyjne. Generalnie poza pewnymi ograniczeniami wynikającymi z regulacji dotyczących spółek partnerskich dedykowanych głównie dla przedstawicieli wolnych zawodów, możliwe jest prowadzenie działalności w ramach dowolnego rodzaju spółki.

Na marginesie zauważyć należy, że prowadzenie działalności gospodarczej na terenie RP jest możliwe także w formule spółki cywilnej, która nie jest odrębnym podmiotem a jedynie stosunkiem stricte umownym istniejącym pomiędzy jej wspólnikami. Co istotne w przypadku spółki cywilnej – jej wspólnicy pozostają odrębnymi przedsiębiorcami, samodzielnie wpisywanymi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej lub też do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Podjęcie decyzji dotyczącej wyboru właściwej formuły działania wymaga jednak analizy kilku zmiennych. Jedną z najbardziej istotnych kwestii są zasady opodatkowania dochodów.

O co tak na prawdę chodzi?

W prawie polskim nie wszystkie podmioty opodatkowane są wg takich samych zasad.

Generalnie spółki kapitałowe tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna jako osoby prawne są opodatkowane zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 poz. 1888 z późn. zm.).

W konsekwencji ich dochody tj. różnica pomiędzy przychodami a kosztami uzyskania przychodów opodatkowane są generalnie wg. jednolitej stawki podatku wynoszącej 19% uzyskanego dochodu.

W niektórych przypadkach dochodowy podatników podatku dochodowego od osób prawnych mogą być opodatkowane wg. niższej stawki podatku wynoszącej 15%. Więcej informacji na temat w artykule pt. Spółka akcyjna – jaki podatek dochodowy płaci?

Generalnie w analogiczny sposób opodatkowywane są od 1.01.2014 r. także spółki komandytowo–akcyjne, które formalnie stanowią spółki osobowe – dla podatku dochodowego traktowane jednak jako osoby prawne.

Problem jednak w tym, że generalnie wypłata zysku na rzecz wspólników podlega kolejny raz opodatkowaniu podatkiem wg. stawki 19%.

Mamy zatem w tym przypadku podwójne opodatkowanie tj. raz podatkiem wg stawki 19% (lub 15%) opodatkowane są dochody samej spółki kapitałowej, zaś drugi raz generalnie opodatkowane są zyski transferowane do wspólników takiej spółki.

Spółki osobowe – jaki podatek w ich przypadku?

Spółki osobowe, z wyłączeniem spółki komandytowo-akcyjnej jak już wskazano wyżej opodatkowane są zgoła inaczej niż spółki kapitałowe. W przypadku spółek osobowych opodatkowanie przenosi się na poziom wspólników tych spółek.

Oznacza to, że sama spółka nie płaci podatku dochodowego od uzyskiwanych dochodów. Opodatkowaniu podlegają natomiast wspólnicy takiego podmiotu.

Zaznaczyć przy tym trzeba, że każdy wspólnik podpada w tym zakresie pod właściwą dla siebie ustawę podatkową tj. pod ustawę o podatku dochodowym od osób prawnych lub pod ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zgodnie np. z art. 5 ust. 1 i ust. 2 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (analogiczna regulacja obowiązuje także w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych) „1. Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, (…) łączy się z przychodami każdego wspólnika proporcjonalnie do posiadanego prawa do udziału w zysku (udziału). W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe. 2. Zasady wyrażone w ust. 1 stosuje się odpowiednio do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, zwolnień i ulg podatkowych oraz obniżenia dochodu, podstawy opodatkowania lub podatku (…).

Dochody uzyskiwane przez spółki osobowe są zatem opodatkowywane na poziomie samych wspólników w taki sposób, że do każdego ze wspólników przypisuje się przychody i odpowiednio koszty uzyskania przychodu w takim procencie w jakim  dany wspólnik uczestniczy w zysku takiej spółki.

Istotne jest w tym zakresie, że dochody te opodatkowane są jeden raz tj. tylko na poziomie wspólników tej spółki. Spółki osobowe w tym zakresie oferują wspólnikom lepsze możliwości opodatkowania.

Przykładowo:

Spółka jawna posiada dwóch wspólników tj. spółkę z o.o. z 40% udziałem w zysku oraz osobę fizyczną z 60 % udziałem w zysku. Dla celów rozliczeń podatkowych w przypadku spółki z o.o. do jej przychodów i kosztów z jej typowej działalności należy doliczyć 40% przychodów i 40% kosztów spółki jawnej. Analogiczna zasada obowiązywać będzie także u osoby fizycznej, z tym że tutaj rozliczeniu podlegać będzie 60% przychodów i 60% kosztów. Ww. przychody i koszty będą opodatkowane u każdego ze wspólników wg. zasad które stosuje do opodatkowania swoich innych dochodów z działalności gospodarczej. U osoby prawnej mogą być one opodatkowane podatkiem wg stawki 19% lub 15% – zależnie od sytuacji, zaś w przypadku osoby fizycznej bądź wg. skali podatkowej (18%, 32%) lub też podatkiem liniowym 19%.

Jak zatem wynika z powyższego spółki osobowe – ze względu na jednokrotne opodatkowanie – oferują wspólnikom bardziej korzystne zasady opodatkowania uzyskiwanych przez nich dochodów.

Podstawa prawna:

• art. 5 ust. 1 i 2 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych,
• art. 8 ust. 1 i 2 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Stan prawny na dzień 12 października 2017 r.

PW.