Koszty postępowania sądowego – co się do nich zalicza – cz. 1

Problematyka kosztów sądowego postępowanie cywilnego jest obszerna, różnorodna i w praktyce stosowania prawa skomplikowana. Ze względu na obszerność tematyki postanowiliśmy stworzyć cykl artykułów dotyczących tej kwestii.

Przeprowadzenie postępowania przed sądem oraz uczestnictwo stron a także innych podmiotów w postępowaniu cywilnym generuje różnego rodzaju koszty.

Generalnie rzecz ujmując na koszty postępowania cywilnego składa się ogół kosztów poniesionych w związku z przeprowadzonym postępowaniem.

Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) do kosztów procesu (postępowania przeprowadzonego na skutek wniesienie powództwa) zalicza się koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 k.p.c.). Do niezbędnych kosztów procesu zalicza się także koszty mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd (art. 98¹  k.p.c.).

Niezbędne koszty procesu – co się do nich zalicza?

Do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście lub przez pełnomocnika, który nie jest adwokatem, radcą prawnym lub rzecznikiem patentowym, zalicza się poniesione przez nią:

• koszty sądowe,
• koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz
• równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie.

Suma kosztów przejazdów i równowartość utraconego zarobku nie może przekraczać wynagrodzenia jednego adwokata wykonującego zawód w siedzibie sądu procesowego.

Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego zalicza się:

• wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego adwokata,
• koszty sądowe oraz
• koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony.

Stronom reprezentowanym przez radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa zwraca się koszty opłaconej pomocy prawnej w wysokości należnej według przepisów o wynagrodzeniu adwokata.

Są to przepisy określające stawki minimalne opłat za czynności adwokackie oraz wysokość opłat za czynności adwokackie przed organami wymiaru sprawiedliwości. Przepisy te znajdują się w Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie. Wysokość, rodzaj oraz sposób obliczania pozostałych kosztów sądowych określa ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Do obliczenia kosztów mediacji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące określenia wysokości niezbędnych kosztów procesów w zależności od tego czy strona była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika (art. 98 § 3 k.p.c.) czy strona prowadziła proces osobiście lub z pomocą nieprofesjonalnego pełnomocnika (art. 98 § 2 k.p.c.). Wysokość wynagrodzenia mediatora, w tym stałego mediatora, za prowadzenie postępowania mediacyjnego wszczętego na podstawie skierowania sądu i wydatki mediatora, w tym stałego mediatora, podlegające zwrotowi określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 r. w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym.

Kto pokrywa koszty procesu?

W zakresie zwrotu kosztów procesu obowiązuje generalna zasada, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi, na jego żądanie, koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 k.p.c.).

W kolejnym artykule z cyklu szczegółowiej odniesiemy się do obowiązku zwrotu kosztów procesu.

Joanna Mucha – współpracownik Portalu