Nie tylko komornik może egzekwować alimenty. Czasami pracodawca może go w tym zastąpić. Pracodawca a egzekucja alimentów? – czy to możliwe?
Pracodawca a egzekucja alimentów – jakie są możliwości?
W przypadku, gdy wierzyciel posiada wyrok zasądzający alimenty lub ugodę sądową z nadaną klauzulą wykonalności, a dłużnik uchyla się od ich płacenia, wówczas wierzyciel ma do wyboru dwie drogi.
Może pójść do wybranego przez siebie komornika:
- z wnioskiem o wszczęcie egzekucji świadczeń alimentacyjnych z majątku dłużnika,
- albo udać się bezpośrednio do pracodawcy dłużnika z wnioskiem o potrącenie wierzytelności alimentacyjnych z jego wynagrodzenia za pracę oraz posiadanym tytułem wykonawczym (droga alternatywna).
Zobaczmy przepisy
Na podstawie art. 88 par. 1 Kodeksu pracy (K.p.) możliwa jest egzekucja alimentów z wynagrodzenia za pracę dłużnika bez udziału komornika. Co istotne, muszą zostać wtedy zachowane zasady potrąceń świadczeń alimentacyjnych.
Zgodnie z art. 87 par. 1 pkt 1) K.p. z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych pracodawca potrąci sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych. Niniejszych potrąceń dokona do wysokości trzech piątych wynagrodzenia. Zezwala na to art. 87 par. 3 pkt 1) K.p.
Co ważne, niniejszych potrąceń alimentacyjnych pracodawca dokona także z płacy minimalnej pracownika, ponieważ w art. 87 [1] par. 1 pkt 1) K.p. nie ma podanej kwoty wolnej od potrąceń. Pracodawca potrąci także w poczet alimentów: nagrodę z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej do pełnej wysokości (art. 87 par. 5 K.p.).
Pracodawca a egzekucja alimentów – potrącenie bez zgody pracownika
W świetle judykatury „Zakład pracy może potrącać bez zgody pracownika tylko ściśle określone należności wymienione wyczerpująco w art. 87 § 1 kp”. Taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 czerwca 1980 r. (I PR 43/80). Pracodawcy nie jest potrzebna pisemna zgoda pracownika na dokonanie potrącenia z wynagrodzenia za pracę kwoty alimentów objętej tytułem wykonawczym. [1]. Odnosi się to do postępowania egzekucyjnego i pozaegzekucyjnego.
Przesłanki negatywne
Pracodawca może odmówić pozaegzekucyjnego potrącenia alimentacyjnego w przypadkach określonych w art. 88 par. 1 pkt 1 i 2 K.p.
Mają one miejsce wtedy, gdy:
1) świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych,
2) wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej (np. pracownik ma już zajęte wynagrodzenie z tytułu zalegania z opłatami RTV).
Wniosek wierzyciela o dokonanie potrącenia pozaegzekucyjnego
Pracodawca dłużnika dokona potrącenia alimentacyjnego z wynagrodzenia za pracę na wniosek złożony przez wierzyciela z załączonym do niego oryginalnym tytułem wykonawczym tj. wyrokiem sądowym lub zawartą przez strony ugodą sądową. [2]
We wniosku wierzyciel alimentacyjny podaje:
- miejscowość i datę,
- nazwę i adres pracodawcy dłużnika,
- oznaczenie stron: wierzyciel, dłużnik (imię, nazwisko adres),
- tytuł wniosku: Wniosek o potrącenie przez pracodawcę należności alimentacyjnych z wynagrodzenia za prace dłużnika,
- petitum wniosku, czyli żądania wierzyciela alimentacyjnego,
- uzasadnienie wniosku,
- podpis wierzyciela,
- załącznik: tytuł wykonawczy.
Pracodawca a egzekucja alimentów a obowiązki pracodawcy
Z chwilą złożenia wniosku pracodawca zaczyna pełnić rolę komornika i wtedy musi wykonać bez postępowania egzekucyjnego żądanie wierzyciela.
Nie jest to jego dobra wola, ale ustawowy obowiązek wynikający z dyspozycji art. 88 par. 1 K.p. Pracodawca informuje pracownika – dłużnika o zajęciu jego wynagrodzenia z wniosku wierzyciela, podaje tytuł wykonawczy na podstawie którego dokonuje zajęcia.
Potrąconą kwotę przekazuje wierzycielowi zgodnie z dyspozycją zawartą w jego wniosku (np. na podany rachunek bankowy lub za pośrednictwem poczty).
Taka sytuacja może trwać do czasu, gdy wynagrodzenie pracownika nie będzie zajęte np. przez komornika lub przez administracyjny organ egzekucyjny (np. ZUS, urząd skarbowy).
Jeżeli wystąpią powyższe przeszkody prawne, wtedy pracodawca zaprzestaje ww. potrąceń w poczet należności alimentacyjnych. Informuje o tym na piśmie wierzyciela alimentacyjnego. Zwraca mu wtedy wniosek oraz tytuł wykonawczy. Na wniosku odnotowuje kwotę ściągniętych alimentów. Wskazuje wierzycielowi możliwość złożenia do komornika wniosku o wszczęcie egzekucji.
Linia orzecznicza
Przeszkody, które występują przy potrąceniach należności alimentacyjnych w trybie pozaegzekucyjnym były przedmiotem zainteresowania Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) i Sądu Najwyższego (SN).
W wyroku z dnia 26 marca 2013 r. (II FSK 1549/11) NSA uznał: „ (…) w razie zaistnienia sytuacji określonej w art. 88 § 1 pkt 2 k.p. (…) pracodawca jest zobowiązany do zaprzestania realizacji w trybie pozaegzekucyjnym potrąceń na poczet należności alimentacyjnych i ma obowiązek wykonania zajęcia wynagrodzenia za pracę w trybie egzekucyjnym”.
Natomiast z Uchwały SN z dnia 21 listopada 1980 r. (III CZP 53/80) wynika, że „Komornik jest uprawniony do zaliczenia na poczet egzekwowanych należności pieniężnych sum ściągniętych od dłużnika przez jego zakład pracy w trybie art. 88 k.p.”
Podstawa prawna:
– art. 87 par. 1 pkt 1), art. 87 par. 3 pkt 1), art. 87 par. 5, art. 87[1] par. 1 pkt 1), art. 88, art. 91 par. 1 Kodeksu pracy
Objaśnienie:
[1] Zgodnie z art. 91 par. 1 Kodeksu pracy należności inne niż wymienione w art. 87 par. 1 i 7 K.p. mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.
[2] Ugoda sądowa ma moc wyroku sądowego (tytuł egzekucyjny). Po nadaniu jej klauzuli wykonalności staje się tytułem wykonawczym.
Stan prawny na 28 listopada 2017 r.
Wanda Książek – współpracownik Portalu
Jeżeli macie Państwo pytania, dotyczące treści powyższego artykułu zapraszamy do skorzystania z porad, naszej Kancelarii https://lexagit.pl/porady-prawne/ Kancelaria udzieli porady prawnej, sporządzi opinię prawną lub pismo w danej sprawie.
