W dniu 27 września 2017 r. Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie w sprawie zgodności art. 10 Ustawy z dnia 28 listopada 2003 roku o świadczeniach rodzinnych z art. 32, art. 71 ust.1 i art. 72 ust.1 Konstytucji.
Stan faktyczny
Ośrodek Pomocy Społecznej (OPS) przyznał skarżącej zasiłki rodzinne na każde z trojga jej dzieci, urodzonych podczas jednego porodu. Odmówił natomiast przyznania na trójkę dzieci dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Swoja decyzje uzasadnił, tym, że „(-) wysokość dodatku do zasiłku rodzinnego, nie jest uzależniona od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu, którymi osoba uprawniona opiekuje się w okresie urlopu wychowawczego”. [1]
Decyzja administracyjna wydana przez OPS została utrzymana w mocy przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze. Następnie sprawa została oddalona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny oraz Naczelny Sąd Administracyjny (skarga kasacyjna).
Skarżąca wniosła do Trybunału Konstytucyjnego skargę konstytucyjna.
W jej ocenie, „(-) kwestionowany przepis, narusza konstytucyjne prawo do szczególnej opieki i wsparcia ze strony władzy publicznej, jakie powinny być udzielane dzieciom oraz rodzinom wielodzietnym, znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej”. [2]
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego – dodatek wychowawczy
W dniu 27 września 2017 r. Trybunał Konstytucyjny (TK) ogłosił wyrok w sprawie zasad przyznawania dodatków do zasiłków rodzinnych z tytułu opieki nad dziećmi w okresie korzystania z urlopu wychowawczego (sygn. akt SK 36/15).
Trybunał zbadał zgodność art. 10 ust. 1 Ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu, w jakim obowiązywał w dniu wydania ostatecznego orzeczenia w sprawie skarżącej z Konstytucją RP. Chodziło tutaj o to, czy niniejszy artykuł nie naruszył konstytucyjnej gwarancji ochrony rodziny zawartej w:
- Art. 32 ust. 1 Konstytucji : Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.
- Art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji: Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.
- Art. 72 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji: Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.
Trybunał orzekł:
„Art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1518 i 1579 oraz z 2017 r. poz. 60, 624, 777 i 1428) w zakresie, w jakim przyznaje do zasiłku rodzinnego wyłącznie jeden dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego bez względu na liczbę dzieci, które narodziły się w wyniku jednego porodu, jest zgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 71 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 72 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji”.
Dodatek wychowawczy jest związany z zasiłkiem rodzinnym
Po ogłoszeniu wyroku został wydany Komunikat. Czytamy w nim:
„Trybunał uznał, że w świetle ustawy o świadczeniach rodzinnych dodatek, jest świadczeniem związanym z zasiłkiem rodzinnym, który wypłacany jest osobie uprawnionej w wysokości obliczonej stosownie do liczby dzieci i ich wieku. Jest to jedno uprawnienie przysługujące osobie spełniającej kryteria ustawowe, a nie wielość zasiłków rodzinnych przyznawanych odrębnie każdemu dziecku. Wynika stąd, że w wypadku sprawowania opieki nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu przysługuje jeden dodatek, który związany jest z jednym uprawnieniem osoby spełniającej przesłanki ustawowe do zasiłku rodzinnego” .
… ale przysługuje tylko uprawnionej matce dziecka
Trybunał podkreślił: „Fakt urodzenia się więcej niż jednego dziecka podczas jednego porodu ustawodawca uwzględnia przez wydłużenie okresu wypłaty dodatku, a nie przez przyznanie uprawnienia na każde dziecko. Istotą tego dodatku jest pomoc udzielana z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Kryteriami przyznania dodatku, oprócz kryteriów dochodowych obliczanych na każdego członka rodziny – związanych z przyznaniem zasiłku rodzinnego, są: faktyczne sprawowanie opieki nad dzieckiem i korzystanie z urlopu wychowawczego. Oznacza to, że nie jest to dodatek na dziecko, lecz dla uprawnionego spełniającego przesłanki wskazane w ustawie”. [3]
Objaśnienie
[1] Komunikat TK przed ogłoszeniem wyroku – http://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/komunikaty-prasowe/komunikaty-przed/art/9847-zasady-przyznawania-dodatkow-do-zasilkow-rodzinnych-z-tytulu-opieki-nad-dziecmi-w-okresie-korzy/ (dostęp w dniu 23 października 2017 r.)
[2] Tamże
[3] Komunikat TK po ogłoszeniu wyroku – http://trybunal.gov.pl/postepowanie-i-orzeczenia/komunikaty-prasowe/komunikaty-po/art/9865-zasady-przyznawania-dodatkow-do-zasilkow-rodzinnych-z-tytulu-opieki-nad-dziecmi-w-okresie-korzy/ (dostęp w dniu 23 października 2017 r.
Źródło: Trybunał Konstytucyjny – http://trybunal.gov.pl/rozprawy/komunikaty-prasowe/komunikaty-po/ (dostęp w dniu 23 października 2017 r.)
W.K.
