Spółka jawna: Odpłatne zbycie udziału – rozliczenie podatkowe zbywcy i nabywcy (2)

Z art. 10 par. 1- 2 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.) wynika, że wspólnik spółki jawnej może przenieść ogół praw i obowiązków (wszystkie prawa i obowiązki) na osobę  która wejdzie do spółki w jego miejsce. Powyższą czynność prawną musi dopuszczać umowa spółki, a w celu jej skuteczności pozostali wspólnicy powinni wyrazić zgodę w formie pisemnej.

Translatywne przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika może być w szczególności odpłatne i „(…) przeprowadzone w dowolnej formie prawnej (umowa nazwana, np. umowa sprzedaży lub umowa nienazwana), gdyż przepisy Kodeksu spółek handlowych nie określają rodzaju umowy w oparciu, o którą powinno dojść do przeniesienia członkostwa” [1]. Zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej powoduje także zobowiązania podatkowe zbywcy i nabywcy „udziału” .

W poprzednim artykule: Spółka jawna: Odpłatne zbycie udziału  – rozliczenie podatkowe zbywcy i nabywcy (1) omówione zostało opodatkowanie zbywcy  „udziału” w spółce jawnej na gruncie ustawy o PIT [2] .

Przypomnijmy …

Z art. 18 ustawy o PIT wynika, że przychód uzyskany przez osobę fizyczną z tytułu odpłatnego  przeniesienia  ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej  jest przychodem z praw majątkowych.   

Przychód ten powstaje w momencie, gdy  zbywca  otrzyma pieniądze od nabywcy lub zostaną one pozostawione do jego dyspozycji np. na jego rachunku bankowym (art. 11 ust. 1 ustawy o PIT).

Natomiast do kosztów jego uzyskania można „zaliczyć udokumentowane wydatki, które poniesione zostały w celu uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tego prawa majątkowego i które mają związek ze źródłem tego przychodu” [3] (art. 22 ust. 1 ustawy o PIT). Przychód ze sprzedaży udziału w spółce jawnej  rozlicza się na zasadach ogólnych tj. wg skali podatkowej (art. 27 ust. 1 ustawy PIT) i wykazuje w zeznaniu rocznym.

Czy nabywca „udziału spółkowego” odprowadza podatek od czynności cywilnoprawnych?

Zgodnie z dyspozycją art. 1 pkt 1 lit.a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych [4] podatkowi podlegają umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych.

O tym, czy od nabycia ogółu praw i obowiązków od wspólnika spółki osobowej [5]  należy odprowadzić podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w wyroku z dnia 6 maja 2010 r.  w sprawie o sygn. akt I SA/Wr 143/10

W jego uzasadnieniu WSA wyraził następujący pogląd: „W przypadku odpłatnego nabycia udziałów spółkowych mają zastosowanie przepisy o sprzedaży uregulowane w Kodeksie cywilnym, które stosowanie do art. 2 K.s.h. stosuje się w sprawach o jakich mowa w art. 1 § 1 K.s.h.

W myśl art. 535 Kodeks cywilny przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. Przepisy o sprzedaży rzeczy zgodnie z art.555 Kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio do sprzedaży energii oraz do sprzedaży praw. Powszechnie przyjmuje się, że ogół praw i obowiązków wspólnika należy kwalifikować jako prawo majątkowe.

Reasumując, nabycie ogółu praw i obowiązków od komplementariusza podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych”.

Rozbieżne są natomiast stanowiska organów interpretacyjnych (interpretacje indywidualne).

Jakie stanowisko przedstawia organ interpretacyjny?

W ostatnich interpretacjach indywidualnych wydanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) występują rozbieżności interpretacyjne w kwestii zbycia „udziału spółkowego” a opodatkowaniu PCC w związku z niniejszym przepisem.

I tak w interpretacji indywidualnej (znak: 0111-KDIB2-2.4014.64.2019.1.SK) wydanej przez Dyrektora KIS w dniu 29 maja 2019 r. wyrażony został odmienny pogląd niż w interpretacjach wcześniejszych.

Organ interpretacyjny uważa, że „Uczestnicy obrotu, zawierający umowę, mają dodatkowo wybór pomiędzy ustawowo określonymi wzorcami umów (tzw. „umowami nazwanymi”, tj. „zaproponowanymi przez ustawodawcę” poprzez uregulowanie ich postanowień w przepisach prawa cywilnego) oraz stosunkami, których postanowienia nie mieszczą się w takich wzorcach (tzw. umowy nienazwane) .

(…) Zgodnie z art. 535 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1025 ze zm.) – przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Mając na uwadze opis stanu faktycznego, stwierdzić należy, że skoro z wniosku wynika, że Wnioskodawczyni nabyła ogół praw i obowiązków w spółce jawnej na podstawie umowy sprzedaży zawartej w dniu 27 lutego 2019 r., to stwierdzić należy, że umowa ta jako mieszcząca się w zamkniętym katalogu czynności podlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych – jest czynnością podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem. Wobec powyższego, na Wnioskodawczyni jako kupującym, ciąży – w myśl art. 4 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych – obowiązek uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych”.

Natomiast w interpretacji indywidualnej (znak: 0111-KDIB2-2.4014.234.2018.1.SK) wydanej przez Dyrektora KIS  w dniu 28 grudnia 2018 r. czytamy: „Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.(…). (…) jak wynika z wniosku, Wnioskodawca nabył ogół praw i obowiązków wspólnika spółki partnerskiej na podstawie umowy, o której mowa w art. 10 Kodeksu spółek handlowych, to stwierdzić należy, że umowa ta jako nie mieszcząca się w zamkniętym katalogu czynności podlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych – nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu tym podatkiem.”

Podobny pogląd zawiera interpretacja indywidualna (znak: 0111-KDIB2-2.4014.73.2018.1.MSI) wydana przez Dyrektora KIS w dniu 30 lipca 2018 r.

Rozbieżności w interpretacjach podatkowych – co teraz?

Każda wydana interpretacja indywidualna dotyczy przedstawionego przez wnioskodawcę  przyszłego zdarzenia prawnego i stanu prawnego, który się do niego odnosi. Jeśli nabywca „udziału spółkowego” chce być pewny co do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych wtedy powinien wystąpić o wydanie interpretacji podatkowej.

Przeczytaj o tym w artykule:

Interpretacja przepisów prawa podatkowego (1)

Podstawa prawna:

– art. 10 Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2019. 505)

– art. 1 pkt 1 lit.a), art. 4 pkt 1  Ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz.U.2017.1150) 

Objaśnienie:

[1] Interpretacja indywidualna (znak: 0111-KDIB2-2.4014.73.2018.1.MSI) wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w dniu 30 lipca 2018 r.

[2] ustawa o PIT: ustawa o PIT : Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. 2019. 1387)

[3] Interpretacja indywidualna (znak: 0112-KDIL3-3.4011.139.2018.1.DS) wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w dniu 18 maja 2018 r.

[4] ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych: Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych( tekst jedn. Dz.U.2017.1150)

[5] Z art. 4 par. 1 pkt 1  Kodeksu spółek handlowych  spółka osobową jest spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa  i spółka komandytowo-akcyjna.

Stan prawny na dzień 19 września 2019 roku

Wanda Książek – współpracownik Portalu

Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?