Wspólnik spółki jawnej może rozstać się ze spółką poprzez translatywne przeniesienie ogółu praw i obowiązków w spółce na inną osobę. Tak będzie w przypadku, gdy stosowne postanowienie zawiera umowa spółki, a pozostali wspólnicy wyrażą na nie pisemną zgodę, chyba, że co innego wynika z umowy spółki. Stanowi o tym art. 10 par. 1 i 2 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.).
Przeniesienie „udziału” wspólnika spółki jawnej na „inną” osobę może być odpłatne i nieodpłatne (darowizna „udziału”). Odpłatne translatywne przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika „(…) może zostać przeprowadzone w dowolnej formie prawnej (umowa nazwana, np. umowa sprzedaży lub umowa nienazwana), gdyż przepisy Kodeksu spółek handlowych nie określają rodzaju umowy w oparciu, o którą powinno dojść do przeniesienia członkostwa” [1].
Na ten temat pisaliśmy w artykule:
Spółka jawna: Przeniesienie udziału w spółce jawnej na inną osobę – w jakiej formie (2)
Powstaje pytanie: Czy zbywca „udziału spółkowego” będący osobą fizyczną odprowadza podatek dochodowy? Odpowiedź na nie przynosi niniejszy artykuł.
Czy zbycie „udziału” wspólnika spółki jawnej jest tożsame z jego wystąpieniem ze spółki?
Nie. „Instytucja prawna przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej (w tym również w formie odpłatnego zbycia) nie jest traktowana identycznie jak jego wystąpienie z tej spółki. W tym przypadku dotychczasowy wspólnik nie uzyskuje zwrotu majątku spółki przypadającego mu z tytułu posiadanych udziałów, lecz zapłatę od osoby trzeciej za zbycie swoich praw i obowiązków udziałowych” [2].
Czym w świetle ustawy o PIT jest sprzedaż ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej?
W świetle art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o PIT [3] sprzedaż ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej (osobowa spółka handlowa) powinna być traktowana jako związana z uzyskaniem przychodu z tytułu odpłatnego zbycia praw majątkowych.
Ustawodawca nie podaje czym jest prawo majątkowe. Z pomocą przychodzi orzecznictwo sądów administracyjnych. „Na gruncie prawa podatkowego, w orzecznictwie sądów administracyjnych prezentowane jest stanowisko, że prawo majątkowe jest to takie prawo, z którym wiąże się uprawnienie do uzyskania korzyści o charakterze majątkowym, najczęściej pieniężnej lub też, iż jest to prawo podmiotowe pozostające w ścisłym związku z ekonomicznym interesem uprawnionego, zaś przychodem z praw majątkowych jest każdy przychód, którego bezpośrednim źródłem jest prawo majątkowe, nawet jeśli prawo to nie zostało w sposób wyraźny wskazane w ustawie (…)” – czytamy w uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 października 2018 r. w sprawie o sygn. II FSK 1564/16.
Czy przychód z odpłatnego zbycia praw majątkowych podlega opodatkowaniu?
Tak. Zgodnie z dyspozycją art. 18 ustawy o PIT przychód z odpłatnego zbycia praw majątkowych uzyskany przez osobę fizyczną, która przeniosła ogół praw i obowiązków w spółce jawnej (zbywca) podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
W orzecznictwie podkreślono: „Konsekwencją otwartości katalogu praw majątkowych, wskazanych w art. 18 u.p.d.o.f., jest to, że przychodem z praw majątkowych będzie każdy przychód, którego bezpośrednim źródłem jest prawo majątkowe, nawet jeśli prawo to nie zostało w sposób wyraźny wskazane w ustawie (…)” [4].
Przeczytaj koniecznie:
Opodatkowanie spółek a rodzaje spółek – https://podatkiwspolkach.pl/opodatkowanie-spolek-a-rodzaje-spolek/
Kiedy powstanie przychód z tytułu odpłatnego zbycia udziału w spółce jawnej?
„Definicja przychodu zawarta w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ma charakter ogólny. (…) We wskazanych przez ustawodawcę zastrzeżeniach zawartych w art. 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie zostały wymienione przychody z praw majątkowych (art. 18 ustawy). (…) Przychód ze sprzedaży udziałów w spółce jawnej, w myśl postanowień art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, powstanie w momencie otrzymania lub postawienia do dyspozycji pieniędzy” [5].
Jakie wydatki z tytułu zbycia „udziału spółkowego” mogą być zakwalifikowane do kosztów uzyskania przychodów?
Zgodnie z ogólną zasadą podaną w art. 22 ust. 1 ustawy o PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
„Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wskazują enumeratywnie, jakie wydatki mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów. Możliwość zaliczenia konkretnego wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodów uzależniona została od istnienia między nim, a osiągniętym przychodem związku przyczynowo-skutkowego. (…).
Zatem w świetle przepisu art. 22 ust. 1 ww. ustawy należy przyjąć, że kosztami uzyskania przychodów ze sprzedaży ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej, będą udokumentowane wydatki poniesione uprzednio na nabycie tych praw, tj. wydatki poniesione na nabycie udziału w tej spółce. Jednocześnie należy zauważyć, że wartość udziału (rozumianego jako ogół praw i obowiązków) wnoszonego przez wspólnika do spółki winna być określona w zawartej umowie spółki. (…) Obliczony w ten sposób dochód podlegał będzie kumulacji z dochodami z innych źródeł opodatkowanymi na zasadach ogólnych (przy zastosowaniu skali podatkowej) i winien był być wykazany w zeznaniu rocznym, składanym w terminie do dnia 30 kwietnia następnego roku” – stwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej (znak: 0115-KDIT3.4011.116.2017.2.JŁ) wydanej w dniu 31 lipca 2017 r.
W następnym artykule zostanie udzielona odpowiedź na pytanie: Czy nabywca „udziału spółkowego” odprowadza podatek od czynności cywilnoprawnych?
Podstawa prawna:
– art. 10 par. 1 i 2 Kodeksu spółek handlowych (tekst jedn. Dz.U. 2019.505)
– art. 10 ust. 1 pkt 7, art. 11 ust. 1, art. 18, art. 22 ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. 2019. 1387)
Objaśnienie:
[1] Tak wynika z interpretacji indywidualnej (znak: 0111-KDIB2-2.4014.73.2018.1.MSI) wydanej przez Dyrektora Krajowej Administracji Skarbowej w dniu 30 lipca 2018 roku.
[2] Odpowiedź z dnia 4 lipca 2018 r. na zapytanie poselskie nr 7447 skierowane do ministra finansów w sprawie opodatkowania przychodu ze sprzedaży udziałów w spółce – http://orka2.sejm.gov.pl/INT8.nsf/klucz/283B8404/%24FILE/z07447-o1.pdf (dostęp w dniu 17 września 2019 r.)
[3] ustawa o PIT: Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz.U. 2019. 1387)
[4] Wyrok NSA z dnia 19 sierpnia 2016 r. , sygn. akt II FSK 1863/14
[5] Interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi w dniu 13 marca 2017 r. (znak: 1061-IPTPB3.4511.874.2016.3.IS)
Stan prawny na dzień 17 września 2019 roku
Wanda Książek – współpracownik Portalu
