Odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej cz. 2

Poprzedni artykuł pt. Odpowiedzialność subsydiarna w spółce jawnej – co to takiego? cz. 1 poświęcony był tematowi odpowiedzialności subsydiarnej w spółce jawnej. Dzisiaj o dalszych aspektach odpowiedzialności za zobowiązania spółki jawnej.

Jaki charakter ma subsydiarna odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej?

Subsydiarna odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej ma charakter odpowiedzialności uzupełniającej. Stanowi dla wierzycieli spółki dodatkową ochronę ich interesu, gdyż gwarantuje im zaspokojenie ich roszczeń z majątków osobistych wspólników, w przypadku, gdy majątek spółki nie wystarcza na skuteczne przeprowadzenie egzekucji (Post.SN, II CSK 411/08).

Odpowiedzialność tą ponosi także były wspólnik spółki, oczywiście w odniesieniu do zobowiązań zaciągniętych przez spółką do czasu jego wystąpienia ze spółki, a zatem w okresie swojego uczestnictwie w spółce. Wystąpienie ze wspólnika ze spółki nie zwalnia byłego wspólnika z odpowiedzialności określonej w art. 22 k.s.h. za zobowiązania powstałe wcześniej (Uchwała SN, III CZP 126/08).

Subsydiarna odpowiedzialność wspólników spółki jawnej nie dotyczy zobowiązań wynikających ze stosunków wewnętrznych spółki, tj. roszczeń wspólników, jakie wiążą się z uczestnictwem w spółce określonych w przepisach art. 37 – 57 k.s.h.

Czy odpowiedzialność subsydiarną w spółce jawnej można wyłączyć w umowie spółki?

Obowiązywanie zasady subsydiarnej odpowiedzialności wspólników spółki jawnej ma charakter bezwzględnie wiążący. Oznacza to, że dyspozycja przepisu art. 31 k.s.h. nie może być w żadnej sposób zmodyfikowana ze skutkiem wobec osób trzecich. Przepis art. 31 k.s.h. ma charakter przepisu ius cogens, tj. przepisu prawa, którego stosowanie nie może być ani wyłączone  ani w jakimkolwiek zakresie ograniczone w stosunkach zewnętrznych spółki. Zgodnie z treścią przepisu art. 34 k.s.h. postanowienia umowne niezgodne z przepisami art. 31–33 nie wywierają skutków wobec osób trzecich.

A co z bezskuteczną egzekucją?

Posiłkowy charakter odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej za jej zobowiązania powodujący, że wierzyciel może prowadzić egzekucję z majątku wspólników spółki nie wyklucza możliwości wniesienia przez wierzyciela powództwa przeciwko wspólnikom spółki, zanim egzekucja z majątku samej spółki okaże się bezskuteczna (art. 34 § 2 k.p.c.). W takiej sytuacji wspólnik pozwany z tytułu odpowiedzialności za zobowiązania spółki może przedstawić wierzycielowi zarzuty przysługujące spółce wobec wierzyciela (art. 35 § 1 k.s.h.).

Warunkiem pociągnięcia wspólnika spółki jawnej do subsydiarnej odpowiedzialności za jej zobowiązania jest, jak już uprzednio wskazano, wykazanie bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. Chodzi tutaj o bezskuteczność egzekucji ze wszystkich składników majątkowych spółki, a nie egzekucji skierowanej do określonego składnika majątku spółki.

Odpowiedzialność za zobowiązania spółki od momentu zawarcia umowy do daty wpisu do KRS

Subsydiarna odpowiedzialność wspólników spółki jawnej dotyczy wyłącznie zobowiązań powstałych po wpisie spółki do rejestru. Odpowiedzialność subsydiarna wspólników spółki nie obejmuje zobowiązań zaciągniętych po jej zawiązaniu a przed uzyskaniem wpisu do rejestru, a więc w okresie pomiędzy zawarciem umowy spółki a uzyskaniem przez spółkę podmiotowości prawnej w zakresie wyznaczonym przez art. 8 k.s.h., tj. do momentu w którym może we własnym imieniu m.in. zaciągać zobowiązania.

Zgodnie z treścią przepisu art. 25¹ k.s.h. osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie.

Jeśli osobą działającą był wspólnik spółki, jego odpowiedzialność za zobowiązania wobec osób trzecich zaciągnięte w tym okresie ma charakter odpowiedzialności pierwszorzędnej. Oznacza to, że w celu wyegzekwowania świadczenia wierzyciel może skierować egzekucję wprost do majątku wspólników na zasadach odpowiedzialności solidarnej, bez konieczności uprzedniego wykazywania bezskuteczności egzekucji prowadzonej wobec spółki.

Podstawa prawna:

art. 22 i nast. Kodeksu spółek handlowych

Kodeks spółek handlowych: Komentarz, red. Zbigniew Jara, 2017, Warszawa.

Stan prawny na dzień 13 grudnia 2017 r.

Joanna Mucha – współpracownik Portalu

Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?