Odpowiedzialność subsydiarna w spółce jawnej – co to takiego? cz. 1

Wspólnicy spółki jawnej inaczej aniżeli wspólnicy spółek kapitałowych ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania tego podmiotu. Przepisy przewidują, że jest to tzw. odpowiedzialność subsydiarna. Na czym polega taka odpowiedzialność subsydiarna?

Jak odpowiadają wspólnicy spółki jawnej za jej zobowiązania?

Zasady odpowiedzialności wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki reguluje treść przepisu art. 22 § 2 oraz art. 31 Kodeksu spółek handlowych (k.s.h.).

Zgodnie z treścią art. 22 § 2 k.s.h. „wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania tej spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz z samą spółką, z uwzględnieniem art. 31″.

Zgodnie z kolei z treścią przepisu art. 31 k.s.h. wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna – subsydiarna odpowiedzialność wspólnika (art. 31 § 1 k.s.h.).

Odpowiedzialność wspólnika spółki jawnej za zobowiązania spółki jest to przede wszystkim odpowiedzialność za cudzy dług, tj. dług spółki. Wspólnik odpowiada całym swoim majątkiem osobistym, zarówno teraźniejszym jak i przyszłym.

Jest to odpowiedzialność solidarna ze spółką i pozostałymi wspólnikami, osobista i subsydiarna. Solidarność dotyczy jednak wyłącznie odpowiedzialności, nie zaś długu.

Wspólnik spółki jawnej nie jest zatem współdłużnikiem solidarnym w rozumieniu przepisu art. 366 Kodeksu cywilnego, tzn. kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność dłużników). W konsekwencji można stosować reżim właściwy dla zobowiązań solidarnych w zakresie w jakim nie pozostaje to w sprzeczności z istotą tejże odpowiedzialności i o ile nic innego nie wynika z przepisów szczególnych. Tymi zaś unormowaniami mającymi charakter przepisów szczególnych są regulacje zawarte w przepisach art. 31 i 35 k.s.h. (Wyrok SN, I CSK 263/07).

Na czym dokładnie polega odpowiedzialność subsydiarna wspólników spółki jawnej?

Subsydiarny charakter tej odpowiedzialności manifestuje się na płaszczyźnie egzekucyjnej, gdyż nie rzutuje na powinność świadczenia przez wspólników, ale na kolejność zaspokojenia wierzyciela z określonych mas majątkowych. Wierzyciel spółki nie może egzekwować świadczenia od wspólnika zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna, lecz może go dochodzić (Wyrok SN, I CSK 263/07).

Zgodnie z treścią art. 31 § 1 k.s.h, który wyraża zasadę subsydiarnej odpowiedzialności wspólników spółki jawnej za jej zobowiązania, wierzyciel może skierować egzekucję do majątku wspólnika spółki jawnej, w sytuacji gdy egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna. Oznacza to, że wierzyciel musi najpierw skierować egzekucję do majątku spółki.

Dopiero wtedy, kiedy zaspokojenie roszczeń z majątku spółki okaże się bezskuteczne, tzn. nie doprowadzi do zaspokojenia długu, może skierować egzekucję do dowolnie wybranego wspólnika spółki, do kilku ze wspólników lub do wszystkich wspólników łącznie.

Subsydiarna odpowiedzialność wspólników spółki jawnej ma charakter wtórny, w przeciwieństwie do odpowiedzialności spółki, która ma charakter pierwszorzędny.

Subsydiarna odpowiedzialność wspólników spółki jawnej powstaje z chwilą powstania zobowiązania spółki (zaciągnięcie zobowiązania przez spółkę), natomiast jej istota polega na tym, że realizuje się dopiero z chwilą zaistnienia przesłanki bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. Wraz z powstaniem zobowiązania spółki wspólnicy uzyskują status prawny dłużnika względem wierzycieli spółki.

Subsydiarna odpowiedzialność wspólników spółki jawnej nie wpływa na samą powinność świadczenia, lecz na kolejność zaspokojenia wierzyciela z poszczególnych mas majątkowych – spółki, a następnie jej wspólników.

Odpowiedzialność subsydiarna wspólników spółki jawnej trwa tak długo, jak długo istnieje zobowiązanie a odpowiedzialność ta ma charakter akcesoryjny w stosunku do odpowiedzialności spółki. Wspólnicy spółki odpowiadają za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę całym swoim majątkiem osobistym do pełnej wysokości tych zobowiązań  (Wyrok SA, I ACa 340/06).

W kolejnym artykule dotyczącym odpowiedzialności subsydiarnej w spółce jawnej m.in. o odpowiedzialności za zobowiązania powstałe po podpisaniu umowy spółki ale przed jej wpisem do KRS oraz o bezskuteczności egzekucji.

Podstawa prawna:

art. 22 i art. 31 Kodeksu spółek handlowych

Kodeks spółek handlowych: Komentarz, red. Zbigniew Jara, 2017, Warszawa.

Stan prawny na dzień 11 grudnia 2017 r.

Joanna Mucha – współpracownik Portalu

Masz pytania związane z tematem artykułu, bądź chcesz skonsultować swój problem prawny z zakresu prawa lub podatków?