Artykuł odpowiada na pytania: 1. Jakie mogą być skutki podatkowe darowizny pieniędzy otrzymanych w gotówce „do ręki” 2. Kiedy darowizna środków pieniężnych może być zwolniona z podatku od spadków i darowizn?
Umowa darowizny, czym jest
Ustawa o podatku od spadków i darowizn [1] nie definiuje czym jest umowa darowizny. Należy zatem odwołać się do definicji zawartej w art. 888 par. 1 Kodeksu cywilnego.
Ustawodawca podaje w nim, że przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Zatem „darowizna musi wzbogacić obdarowanego, a darczyńca nie może w zamian uzyskać jakiegokolwiek ekwiwalentu ani w chwili darowizny ani w przyszłości”. Powyższe potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) w interpretacji indywidualnej (znak: 0111-KDIB2-2.4015.43.2018.1.AR) wydanej w dniu 28 czerwca 2018 r.
Zwolnienie od podatku od spadków i darowizn – regulacja prawna
Na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
- zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, oraz
- udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.
Oba wymienione wyżej warunki muszą być spełnione łącznie.
Czy darowizna pieniędzy przekazanych w gotówce będzie zwolniona od podatku od spadków i darowizn?
Nie będzie, ponieważ nie został spełniony wymóg ustawowy. Chodzi tutaj o właściwe udokumentowanie otrzymania pieniędzy poprzez przelew bankowy albo przekaz pocztowy oraz powiadomienie urzędu skarbowego.
Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w wyroku z dnia 5 stycznia 2017 r. w sprawie o sygn. II FSK 3600/14 uznał że „warunku udokumentowania przekazania środków pieniężnych na rachunek bankowy nabywcy nie spełnia przekazanie tych środków gotówką w obecności notariusza”.
Pisaliśmy o tym w artykule:
NSA: Urząd skarbowy nie zwolni od podatku darowizny pieniężnej przekazanej gotówką
W wyroku z dnia 28 grudnia 2018 r. (sygn. akt I SA/Ke 406/18) Wojewódzki Sąd Apelacyjny w Kielcach uznał również, że „warunku udokumentowania otrzymania środków pieniężnych w sposób, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy, nie spełnia otrzymanie środków gotówką „do ręki” . Powołał się na wyrok NSA z dnia 12 kwietnia 2013 r.(sygn. akt II FSK 1628/11) stwierdzając „iż ustawodawca w cytowanym przepisie ustawy zwolnienie od podatku nabycia w drodze darowizny środków pieniężnych, od członków rodziny (…) uzależnił tylko od udokumentowania otrzymania tych środków dowodem ich przekazania na rachunek bankowy nabywcy (…). Brak przy tym wskazania, że z dowodu wpłaty lub przekazu pocztowego wynikać powinno, że wpłacającym kwotę darowizny powinien być darczyńca”. Stąd też ustawodawca nie wymaga „aby warunkiem skorzystania ze zwolnienia od opodatkowania była osobista wpłata kwoty darowizny przez darczyńcę na rachunek bankowy obdarowanego”. [2]
Skutki podatkowe darowizny środków pieniężnych przekazanych przez darczyńcę na rachunek bankowy obdarowanego – stanowisko organu skarbowego
Przedmiotem interpretacji indywidualnej (znak: 0111-KDIB2-2.4015.44.2018.1.AR)
wydanej w dniu 28 czerwca 2018 r. przez Dyrektora KIS było następujące przyszłe zdarzenie podatkowe: Wnioskodawczyni zamierza w przyszłości zawrzeć ze swoją córką notarialną umowę darowizny której przedmiotem będą środki pieniężne.
Darowana kwota będzie przekazywana przez córkę (darczyńca) dla matki (obdarowana) przez kilka lat jako polecenie przelewu na jej konto osobiste w ratach miesięcznych. Będą one dokonywane na początku każdego miesiąca począwszy od daty zawarcia planowanej umowy darowizny.
Wnioskodawczyni zapytała organ skarbowy: Czy uzyskana przez darowizna będzie korzystać ze zwolnienia z podatku od spadków i darowizn na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn?
W sytuacji podanej w pytaniu Dyrektor KIS uznał, że jeżeli „przekazanie środków zostanie udokumentowane w sposób określony w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn, tj. dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, to spełnione będą – jak wynika z przedstawionego zdarzenia przyszłego – wszystkie warunki do zwolnienia. Wnioskodawca otrzymywać będzie bowiem w ratach darowiznę od córki, czyli osoby wymienionej w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn a umowa darowizny zostanie zawarta w formie aktu notarialnego”.
Czy środki pieniężne pochodzące z darowizny darczyńca może przekazać na rachunek bankowy inny niż rachunek obdarowanego ?
Tak, może. Potwierdził to Minister Finansów w wydanej w dniu 15 lutego 2012 r. interpretacji ogólnej (znak: PL/LM/834/10/BNJ/12/41) w sprawie stosowania przepisu art. 4a pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn. [3]
Minister Finansów stwierdził, że „w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, warunek określony w tym przepisie jest spełniony także wtedy, gdy nabywca udokumentuje ich otrzymanie dowodem przekazania bezpośrednio na rachunek dewelopera w wykonaniu zawartej z nim umowy”.
Na powyższą interpretacje powołał się WSA w Warszawie w wyroku z dnia 9 marca 2012 r. w sprawie III SA/Wa 1627/11.
Podobny pogląd wyraził Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej (znak: 0111-KDIB2-2.4015.25.2018.2.SK) wydanej w dniu 7 czerwca 2018 r.
Uznał, że gdy w przyszłości wnioskodawca otrzyma darowiznę środków pieniężnych od jednego z rodziców i będzie ją chciał przeznaczyć „na cele inwestycyjne, tj. na zakup nieruchomości, zakup udziałów lub akcji w spółkach, objęcie udziałów lub akcji w podwyższonym kapitale spółki”, wówczas po zawarciu umowy darowizny (akt notarialny) darczyńca „działając w imieniu Wnioskodawcy, przekaże należne Wnioskodawcy środki pieniężne tytułem darowizny bezpośrednio na rachunek bankowy sprzedawcy nieruchomości, sprzedawcy udziałów lub akcji w spółkach, spółki, w której podwyższonym kapitale mają być objęte udziały lub akcje.
(…) Z umowy darowizny lub odrębnego porozumienia będzie wynikało, że środki pieniężne mają być przekazane przez darczyńcę na rachunek bankowy tych podmiotów. Również tytuł przelewu będzie wskazywał, że wpłata dotyczy środków pieniężnych pochodzących od Wnioskodawcy”.
Podsumujmy …
Darowizna otrzymana w gotówce „do ręki” nie spełnia warunku zwolnienia od opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn. Potwierdza to interpretacja indywidualna z dnia 8 grudnia 2017 r.(znak: 0111-KDIB4.4015.161.2017.2.MSI) w której Dyrektor KIS stwierdził, iż sposób przekazania darowizny w formie gotówki (gotówka została przekazana przez darczyńcę w siedzibie banku) „nie wyczerpuje norm omawianego przepisu, bowiem ustawodawca nie wskazał alternatywnych form wypełnienia warunków zwolnienia z art. 4a ustawy. (…) Ustawodawca jednoznacznie wskazał jakie warunki muszą zostać spełnione, aby zwolnienie mogło zostać zastosowane. Podkreślenia wymaga, że korzystanie z każdej preferencji podatkowej uzależnione jest od spełnienia wszystkich ustawowych przesłanek wymaganych do jej zastosowania”.
W takim przypadku darowizna środków pieniężnych zostanie opodatkowana na zasadach ogólnych.
Wynikają one z art. 9, art. 14 – 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 niniejszej ustawy opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9. 637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.
Podstawa prawna:
– art. 4a ust. 1 pkt 1 i 2 Ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz.U.2018.644)
Objaśnienie:
[1] Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz.U.2018.644)
[2] Wyrok WSA w Kielcach z dnia 28 grudnia 2018 r. (sygn. akt I SA/Ke 406/18) – http://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/F94184F80A (dostęp w dniu 31 stycznia 2019 roku)
[3] Interpretacja ogólna Ministra Finansów (sygn. PL/LM/834/10/BNJ/12/41) w sprawie stosowania przepisów art. 4a pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn została opublikowana w Dz.U. MF z 2012 pod pozycją 2.
Stan prawny na 14 lutego 2019 roku
W.K.
Zapraszamy do kontaktu z Kancelarią, jeśli artykuł ten Państwa zainteresował lub potrzebują Państwo więcej informacji.
