Wyrokiem z dnia 10 listopada 2009 r. wydanym na skutek rozpoznania pytania prawnego Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie, Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze, w zakresie dotyczącym dłużnika niekorzystającego z pomocy adwokata lub radcy prawnego, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Rozważany przepis stanowił, iż wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości nieodpowiadający wymogom określonym w ustawie lub nienależycie opłacony podlega zwrotowi bez wzywania o uzupełnienie braków lub opłacenie wniosku. Dotyczył on również sytuacji, gdy dłużnik składając wymieniony wniosek działał bez pomocy adwokata lub radcy prawnego.
W opinii Trybunału Konstytucyjnego w stosunku do dłużnika niekorzystającego z profesjonalnej pomocy prawnej bezwarunkowy zwrot wniosku zawierającego braki stanowi zbyt daleko idący rygoryzm, nadmiernie ograniczając prawo do rozpatrzenia sprawy przed niezależnym i niezawisłym sądem. Sąd konstytucyjny wielokrotnie wskazywał przy tym wcześniej, iż na treść prawa do sądu, wyrażonego w art. 45 ust. 1 ustawy zasadniczej, składa się w szczególności: prawo dostępu do sądu, tj. prawo do uruchomienia procedury przed sądem, prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej zgodnie z wymogami sprawiedliwości i jawności oraz prawo do wyroku sądowego, tj. prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy przez sąd (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego: z 16.03.1999 r., sygn. SK 19/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 36; z 02.05.2001 r., sygn. SK 10/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 52; z 12.03.2002 r., sygn. P 9/01, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 14; z 20.09.2006 r., sygn. SK 63/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 108). Nie budzi przy tym wątpliwości, że prawo do sądu stanowi wyższą wartość aniżeli zasada ekonomii procesowej.
Autor: Michał Walczak, aplikant adwokacki
