Zobowiązanie osoby uzależnionej do podjęcia leczenia odwykowego

Leczenie odwykowe osób uzależnionych od alkoholu

Osoba uzależniona od alkoholu może zostać zobowiązana do podjęcia leczenia odwykowego w wyjątkowych sytuacjach określonych w art. 34 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, zgodnie z którym osoby, które w związku z nadużywaniem alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizują małoletnich, uchylają się od pracy albo systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny, kieruje się na badanie przez biegłego w celu wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od alkoholu i wskazania zakładu leczniczego.
Osoby takie, jeżeli okażą się uzależnione od alkoholu, zobowiązać można do poddania się leczeniu w stacjonarnym lub niestacjonarnym zakładzie leczenia odwykowego. O obowiązku tym orzeka sąd właściwy dla miejsca zamieszkania lub pobytu osoby, której postępowanie dotyczy w trybie nieprocesowym. Postępowanie w tym przedmiocie wszczyna się na wniosek gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych lub prokuratora. Organ ten jest zatem właściwym do sygnalizowania o uzależnieniu od alkoholu zamieszkałych na określonym terenie. Do wniosku załącza się zgromadzoną dokumentację wraz z opinią biegłego, jeśli badanie takie było przeprowadzone. Postanowienie o obowiązku poddania się leczenia zapada po przeprowadzeniu rozprawy, która powinna odbyć się w ciągu 1 miesiąca od złożenia wniosku.
Leczenie trwa tak długo, jak tego wymaga cel leczenia, nie dłużej jednak niż dwa lata od chwili uprawomocnienia się postanowienia- sąd nie określa zatem czasu trwania leczenia i jest on zależny wyłącznie od postępów w leczeniu. W każdym przypadku leczenie nie może jednak trwać dłużej niż dwa lata.
Poza powyższymi przypadkami obowiązane do poddania się leczeniu odwykowemu są osoby umieszczone w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich, które są uzależnione od alkoholu. Obowiązek taki zarządza administracja zakładu lub schroniska w stosunku do małoletniego, ale tylko za zgodą przedstawiciela ustawowego. W razie braku zgody przedstawiciela ustawowego, jak również jeśli chodzi o osobę pełnoletnią- zobowiązać do poddania leczenia można tylko za zgodą sądu wykonującego orzeczenie, wydanym po zasięgnięciu opinii biegłego.

Leczenie odwykowe osób uzależnionych od narkotyków

Podobnie przedstawia się sytuacja, jeżeli chodzi o osobę uzależnioną od środków odurzających lub substancji psychotropowych. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii przewiduje przymus leczenia osoby uzależnionej w razie skazania osoby uzależnionej za przestępstwo pozostające w związku z używaniem środka odurzającego lub substancji psychotropowej na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. W takim przypadku sąd orzekający zobowiązuje osobę uzależnioną do poddania się leczeniu lub rehabilitacji w zakładzie opieki zdrowotnej i oddaje ją pod dozór wyznaczonej osoby, instytucji lub stowarzyszenia. Uregulowanie to zawarte jest w treści art. 71 ust. 1 ustawy. Natomiast w przypadku, gdy osoba uzależniona została skazana na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszania jej wykonania, sąd orzekający może orzec umieszczenie sprawcy przed wykonaniem kary w odpowiednim zakładzie opieki zdrowotnej (art. 71 ust.3). W tym przypadku umieszczenie skazanego w odpowiednim zakładzie opieki zdrowotnej jest fakultatywne.
Przymusowe leczenie i rehabilitacja może być także zarządzone przez sąd penitencjarny w czasie odbywania kary pozbawienia wolności. Sytuacje tą reguluje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 07.08.2000r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu postępowania leczniczego, rehabilitacyjnego i readaptacyjnego w stosunku do osób uzależnionych, umieszczonych w zakładach karnych i aresztach śledczych.
Z wnioskiem o nałożenie przez sąd penitencjarny obowiązku poddania się leczeniu i rehabilitacji występuje dyrektor zakładu karnego.
Wyjątek od zasady dobrowolności leczenia osób uzależnionych zawarty jest również w treści art. 30 ust. 1 ustawy, który stanowi, że na wniosek przedstawiciela ustawowego, krewnych w linii prostej, rodzeństwa lub faktycznego opiekuna albo z urzędu sąd rodzinny może skierować niepełnoletnią osobę uzależnioną na przymusowe leczenie i rehabilitację. Takim wyjątkiem jest również art. 109 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym sąd rodzinny może wydać odpowiednie zarządzenie, jeżeli zagrożone jest dobro dziecka- zarządzenie to może zmierzać do skierowania osoby uzależnionej na przymusowe leczenie.