Z dniem 17 kwietnia 2016 roku w życie weszła nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1634).
Nowelizacja wprowadza kilka istotnych zmian m.in. poprzez rozszerzenie kompetencji Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Celem tej zmiany była chęć uszczelnienia systemu ochrony konsumentów. Cel ten ma być osiągnięty poprzez zmaksymalizowanie skuteczności działań Prezesa UOKiK przy przeciwdziałaniu naruszeniom interesów konsumentów oraz poprzez wysłuchanie głosów przedsiębiorców o zwiększeniu pewności i jasności prawa.
Wspomniana ustawa ma przede wszystkim usunąć z obrotu niedozwolone postanowienia wzorców umów zawieranych z konsumentami (klauzule abuzywne). Warto przypomnieć, że niedozwolonymi postanowieniami są takie, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, w sposób rażący je naruszają. Wyjątkiem są postanowienia określające główne świadczenia stron w sposób jednoznaczny.
Polski system prawny zakłada sądową kontrolę niedozwolonych postanowień wzorców umów, przy czym to Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, czyli Sąd Okręgowy w Warszawie orzeka o kwalifikacji konkretnego postanowienia wzorca umowy za niedozwolony jednocześnie zakazując jego wykorzystywania. Prawomocne orzeczenie Sądu, Prezes UOKiK może umieścić rejestrze postanowień wzorców umownych uznanych za niedozwolone i dopiero w tym momencie może wszcząć przeciwko przedsiębiorcy stosującemu takie postanowienia postępowanie o stosowanie praktyk naruszających zbiorowy interes konsumentów, co może zakończyć się nałożeniem kary. Tryb ten sprawił, że eliminacja niedozwolonych postanowień wzorców umów z obrotu nie następowała zbyt szybko.
Dlatego też po wejściu w życie nowelizacji to Prezes UOKiK w drodze decyzji administracyjnej rozstrzygać będzie o charakterze postanowień wzorców umów i ewentualnym zakazie ich stosowania. Zmiany do Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów rozszerzają nadto katalog uprawnień Prezesa UOKiK o możliwość wskazania środków niezbędnych do usunięcia skutków naruszenia zakazu stosowania postanowień niedozwolonych. Decyzje Prezesa UOKiK będą skuteczne zarówno wobec przedsiębiorcy jak i wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę na podstawie wzorca wskazanego w decyzji.
W zakresie klauzul abuzywnych postępowanie może być wszczęte z urzędu, z inicjatywy konsumentów, rzeczników konsumentów, Rzecznika Ubezpieczonych czy też organizacji konsumenckich, którzy otrzymają status zawiadamiającego.
Warto wiedzieć, że przedsiębiorca ma szansę uniknąć kary, o ile dobrowolnie zobowiąże się do zmiany praktyk. Pozwoli to na zatrzymanie naruszeń ustawy bez konieczności wszczynania postępowania.
Istotne jest także, że odwołanie od decyzji Prezesa UOKiK przysługiwać będzie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, gdzie akta sprawy powinny być przekazane w terminie 10 dni od dnia otrzymania odwołania, a sam Sąd winien rozpoznać odwołanie w terminie 2 miesięcy od dnia przekazania odwołania.
Zmiany do Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów obejmują także wprowadzenie instytucji tzw. „tajemniczego klienta”. Ma to wspomóc Prezesa UOKiK w wywiązaniu się z obowiązku udowodnienia przedsiębiorcy naruszenia przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Zgoda na czynności „tajemniczego klienta” wydawana jest po uzyskaniu przez UOKiK zgody Sądu w ciągu 48 godzin od złożenia wniosku przez Prezesa UOKiK.
Dodatkowo przedsiębiorcy od 17 kwietnia 2016 roku zobowiązani są do dokonywania oceny swoich produktów pod kątem ich przydatności dla określonych grup konsumentów i skierowania ich oferty tylko do takich grup, dla których dany produkt jest rzeczywiście przeznaczony (zgodnie z dobrymi obyczajami oraz w sposób niewprowadzający w błąd). Jest to odpowiedź na próbę rozwiązania problemu misselingu, czyli sprzedaży produktów, które są niedopasowane do potrzeb konsumenta.
Czas pokaże jak w praktyce sprawdzą się te zmiany do Ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów.
WW.